Dejan Ristić: Pronađen originalni spisak Dijane Budisavljević sa 5.800 imena srpske dece spasene iz ustaških logora NDH, za koji se smatralo da je izgubljen ili uništen

Originali spisak Diane Budisavljević sa oko 5.800 imena srpske dece spasene iz ustaških logora Nezavisne države Hrvatske (NDH), za koji se smatralo da je izgubljen ili uništen nađen je i sada je u Muzeju žrtava genocida u Beogradu, obelodanio je direktor muzeja Dejan Ristić.

„Ovaj spisak srpske dece nastao je u Zavodu za gluhonijemu djecu u Zagrebu u okviru akcije Diane Budisavljević. Sadrži imena i prezimena dece, njihovih roditelja, datum i naziv logora iz kojeg su spasena, kao i starosnu dob i identitet hrvatskih usvojilaca. Spisak je nastao u drugoj polovini 1942, posle Bitke na Kozari. To je prvorazredni istorijski izvor do sada nepoznat javnosti, za koji se smatralo da je nestao tokom Drugog svetskog rata. Mi sada prvi put živoj deci, koja su ljudi u dubokoj starosti i koja još tragaju za svojim identitetom, kao i njihovim potomcima, možemo da ponudimo podatak koji je njihov stvarni identitet”, kazao je Ristić na konferenciji za novinare, a preneli su mediji.

Spisak je, kako je naveo Ristić, u Muzej žrtava genocida stigao prošle godine. Međutim, nije želeo da otkrije kako su došli do njega.

„Za njim smo tragali izuzetno dugo i uspeli smo uz ogromnu podršku državnih organa Srbije. Bio je van nacionalne teritorije i donet je na nacionalnu teritoriju”, kazao je Ristić.

Dan sećanja na žrtve holokausta, genocida i druge žrtve fašizma u Drugom svetskom ratu, koji se obeležava svakog 22. aprila bio je povod da ovaj muzej predstavi deo arhivske građe, među kojima i ovaj spisak. Tu je i jedini „srbosjek” u Srbiji, nož koji su ustaše ubijale Srbe, bodež braće Javor, cigla koja je bila deo logora u Jasenovcu, pisma... Tu su i minđuše devojčice sa spiska Radmile Radonjić, koja je iako spasena umrla jer nije mogla da preboli rane od zlostavljanja u logoru.

Ristić je kazao i da je tokom 2022. muzej prikupio više arhivskih dokumenata nego od osnivanja 1992, te je postao jedna od vodećih institucija te vrste u Istočnoj Evropi.

„Naša muzejska građa je dokaz o zločinu. U svetu postoje samo tri ovakve institucije koje se bave fenomenologijom žrtava u Drugom svetskom ratu, osim našeg tu su i muzeji u SAD i u Izraelu”, kazao je Ristić.

Diana Budisavljević je vodila kartoteku o deci, kako bi ona jednog dana mogla biti vraćena svojim biološkim porodicama, ali joj je Ministarstvo socijalne politike Hrvatske 28. maja 1945. tu dokumentaciju oduzelo.

(Politika, RTS)