Vojin Grubač: Sekula Drljević i njegovi poštovaoci

 U Kolašinu je prije par dana održana tribina “Dr Sekula Drljević i Crna Gora” na kojoj su učestvovali: istoričar Šerbo Rastoder, Novak Adžić, Marijan Miljić, Borislav Cimeša, Sreten Zeković, Zoran Rakočević i predsjednica opštine Kolašin Željka Vuksanović. Poslije svega, reklo bi se da je u kolašinskom Centru za kulturu bio skup obožavalaca propalog činovnika Nezavisne države Hrvatske, a ne neki naučni skup kako su ga akteri nazvali. Svi učesnici ove fešte su se propisno isprovaljivali, obrukali i sebe unizili u slavu Sekule, a najviše istoričar Šerbo Rastoder koji je rekao da je Sekula Drljević kroz ovu tribinu “došao u svoj zavičaj na pravi način”! Ukratko, Sekula im je doša’, a paradu primio gospodin Rastoder uz jednoglasni podsmijeh cijele Crne Gore.

Odbrambenom nacionalisti pukla odbrana

Učesnik tribine Novak Adžić je, svojevremeno, u jednom svom tekstu o Sekuli Drljeviću konstatovao: “Nije sporno da je potonji saveznik dr Sekule Drljevića tokom Drugog svjetskog rata bio poglavnik ustaške NDH- dr Ante Pavelić. Izbor posljednjeg saveznika je njegova tragična greška i zabluda i to se ne može abolirati. Sekula Drljević je ozbiljno i opasno pogriješio što je većinu Drugog svjetskog rata proveo u Zagrebu i Zemunu pod patronatom Pavelića i NDH. To je činjenica koju nije moguće osporiti. Nesporno je i da je svoju političku sudbinu strateški politički pogrešno vezao za sile Osovine, prvo za Italiju, a potom i za Njemačku. Da je bio u bliskim političkim vezama sa dr Antom Pavelićem i ustaškom NDH nije sporno, i to je ukupno jedna velika mrlja u njegovoj političkoj i životnoj karijeri.”

Da se, pored svega navedenog, dotični i odbačeni negativac Drljević ipak može tretirati sa ushićenjem- Novak Adžić pokazuje u nastavku istog teksta koji počinje sa “ali”: ”Ali, Dr Sekula Drljević nije bio fašista i nacista, po ideološkim uvjerenjima, već crnogorski suverenista i nacionalista odbrambenog tipa. Dr Sekula Drljević je i autor najvećeg dijela teksta crnogorske narodne i državne himne »Vječna naša Crna Goro«, koja je nedavno, sa određenim opravdanim skripturalnim intervencijama, usvojena kao zvanična himna Crne Gore pod naslovom »Oj svijetla majska zoro«.” Ova Novakova sentenca o “nacionalisti odbrambenog tipa” me je oduševila. Recimo, i Hitler je pred kraj rata bio “nacionalista odbrambenog tipa” jer je prešao u paničnu odbranu pošto su mu Rusi na Istočnom frontu ubili četiri i zarobili 3, 4 miliona vojnika, uništili: 63 000 vojnih aviona, 56 000 tenkova, 289 000 artiljerijskih oruđa i minobacača. Hitleru je, na kraju „balade“, odbrana pukla- nezavisno što je tada bio “odbrambeni nacionalista”!

Istorijske klackalice – od Osmana do Sekule

Sekula Drljević je držao govor i plasirao ideje na Petrovdanskom saboru, da bi mu se taj angažman srušio sjutradan kada se digao Trinaestojulski ustanak. U tom ustanku je učestvovalo 25 000 nekomunista, ljudi kojima je bila ideal sloboda od okupacije, kao i 2000 komunista i 5000 skojevaca koji su taj ustanak i organizovali. U njemu je učestvovalo i 26 sveštenika SPC, oko trideset učenika bogoslovije, bogoslova i teologa, kao i 115 oficira, aktivnih i penzionisanih. Iako se na oružje digla sva Crna Gora ustanak je ugušen. U njegovom gušenju je učestvovalo preko 100 000 italijanskih vojnika, kao i preko 20 000 pripadnika muslimanskih i albanskih milicija. Upravo ovaj podatak komunističkih istoričara o velikom učešću muslimanskih i albanskih milicija u gušenju Trinaestojulskog ustanka bi trebao biti fokus psihološkog, sociološkog i istorijskog osvrta istoričara dr Rastodera. Umjesto što veliča Sekulu Drljevića, dr Šerbo Rastoder bi trebao da se osvrne na negativne istorijske ličnosti poput: Osmana Rastodera, Đule Mustafića, Zufera Agovića, Saita Šahmanovića, kao i Šemsa, Riza i Šaba Ferovića, te da im nađe adekvatno mjesto u istoriji. Elem, ako je Sekula “zlatan dečko”, tada su i oni bili bar “srebrni dečaci” nacizma.

Recimo, revolucionar Miloš DŽudović je 1984.g. na Čakoru rekao da je prilikom masakra u Velici 28 jula 1944.g. ubijeno „oko 673 lica od kojih je evidentirano 340, među kojima 120 djece“. Predrag T. Šćepanović tvrdi da je organizator samog pokolja nad civilima je bio Sait Šahmanović iz Plava, te da je u njemu učestvovao i hodža Osman Mula Rastoder. Istoričar Rastoder negira učešće muslimanskih milicija u tom događaju, a sve pripisuje njemačkoj 21. SS diviziji Skenderbeg i 14. SS diviziji Princ Eugen?!

Zar je za pokolj stotina civila u Velici bilo potrebno angažovati dvije divizije? Logično je- da je bilo dovoljno samo par desetina zlikovaca, i ništa više. Na čudne tvrdnje dr Rastodera reagovao je Branko Jokić, autor knjige “Pokolj u Velici”. On je u podgoričkim Vijestima, u tekstu “Nije zločin već genocid”, rekao sledeće: “Dr Šerbo zbivanja od 28. jula, 1944. godine, naziva zločinom (kao da se radi o premlaćivanju u nekome potoku, ne o klanju preko 500 osoba…). Nakon što zamagljuje istine o ovome genocidu, dr Šerbo još više blefira kada ovaj genocid tovari Augustu Šmithuberu, njemačkom generalu, komandantu 21. SS divizije Skenderbegu. On je osuđen na smrt vješanjem – „za počinjene zločine“, ali se u obimnom sudskom dosijeu (preko 500 gusto kucanih strana) ni jednom riječju ne pominje genocid u Velici i Polimlju (Arhiv Jugoslavije, F. 367). Ova neistina, koju nudi kao „činjenicu koja govori drugo“, dr Šerbu bi trebalo da posluži kao glavni argument „da se zločin želi pripisati komšijama“. „Zaboravlja“ da su komšije masovno pripadali balističko-vunletarskim jedinicama, te da su sa nekoliko stotina (novih) pripadnika popunili baš i diviziju Skenderbegu- upravo pri njenom koljačkom pohodu na Polimlje i Veliku. Kao što to potvrđuje i knjiga dr Zeća Ferovića, “Od Jakupa do Šemsa Ferija” (Priština, 2008), koji naglašava da su vunletari, kojima je glavni zapovjednik bio njegov otac Šemso, imali zvanični štab i u startu desetak četa, sa preko 1.000 pripadnika. Kasnije su te fašističke jedinice uvećavane i narasle na blizu 2.000.”

Rasne halucinacije Borislava Cimeše

Ne luta samo dr Rastoder, već i izvjesni Borislav Cimeša koji je svojim generalizacijama davno odskakutao u nacizam. Portal CDM je prenio da je u Kolašinu “okupljanje krunisao Borislav Cimeša koji je istakao da sve ono što se dogodilo “veličanstvenog 21. maja 2006. godine ima u sebi učinak Sekule Drljevića”. Inače, Cimeša je poznat po svojim rasnim halucinacijama koje je prodemonstrirao i u tekstu: ”Neki običaji kod Srba, antinomije etosa i interesa”, gdje se pozivao na teze “O rasnoj teoriji Crnogoraca”, koje je 1941.g. iznio Milivoje Matović, saradnik Sekule Drljevića. Rasna teorija Cimeše se svodi na to da Turci nisu nikada vladali Crnom Gorom, pa je ona zbog “nemiješanja sa Turcima” postala etnički osobena, te se iz toga izvlači rasna razlika- posebno u odnosu na Srbe. Ujedno, tzv. “miješanja sa Turcima” tretira otvorenim podrugivanjem prema žrtvama nasilja. Cimeša izgleda ne zna da je čak i stara Crna Gora bila pod Turcima od 1499. do 1688. godine, kada je na crnogorskom zboru donešena odluka da se zbaci turska i prihvati mletačka vlast. U ta dva vijeka patnje su dizane iznuđene pobune ali i gušene sa strašim posledicama, posebno 1505. i 1520. godine. Najgori turski vladar Crne Gore toga perioda je bio Skenderbeg Crnojević, Staniša- islamizirani sin Ivana Crnojevića, koje je njome svirepo vladao od 1513. do 1528. godine. I kada je podlovćenska Crna Gora, poslije dva vijeka ropstva, zbacila tursku vlast opet je bilo ogromnih problema. Recimo 1714. godine, kada je na Crnu Goru napao Numan-paša Ćuprilić, hronike svjedoče da su turske snage sve popalile, a potom “krstarile po crnogorskim brdima i hvatale nejač, koja je potom odvođena u ropstvo”. Vladika Danilo je poslije te apokalipse izbjegao u Rusiju, a po povratku u Crnu Goru 1716.g. pisao ruskom kancelaru Golofkinu o stanju koje je zatekao: “Sve je razoreno, rastjerano i maču predano, u ropstvo odvedeno: a neki mali ostatak u goru je ostao i spasio se”. Brda su konačno oslobođena od Turaka poslije pobjede na Martinićima i Krusima 1796. godine, a Podgorica i Nikšić 1876-78. g. kada se završila okupacija ova dva grada duga četiri vijeka.

Iz svega proizilazi da Cimešine priče o rasnoj čistoti na osnovu perioda turske okupacije predstavljaju besmislicu, jer je današnja teritorija Crne Gore bila pod okupacijom i terorom od strane Osmalija od dva do preko četiri vijeka. Čak šta više, ko se ranije uslovno oslobađao trpio je napade, odmazde, teror i masakre sve do momenta kada su Osmanlije protjerane. Tome treba dodatii migracije, gdje se iseljavanje iz Crne Gore vjekovima kretalo prema Srbiji. Recimo, danas u Srbiji živi preko 270 000 građana koji su se u nju doselili iz Crne Gore poslije Drugog svjetskog rata, i sigurno se nisu „miješali između sebe“ da bi potvrdili Cimešinu rasnu teoriju. Ipak, Cimeša i dalje forsira rasizam, iako mu lično nevaspitanje, provincijalizam i neinteligencija, čime je “obdaren”, pokazuju da je rasnoj teoriji koju zastupa- groš cijena.

Dubrovački trubaduri

Da bi komedija bila potpuna, na skupu je bio i Miraš Dedeić. Razlog može biti spiritualno vozdizanje duha Sekula Drljevića, kojeg je dr Rastoder plamenim govorom vratio u “svoj zavičaj”. O kakvom se apsurdu radi, citiraću ono što je nekada govorio Miraš Dedeić, protivnik „slovenskog Hitlera“: ”Napad na Dubrovnik, koji je svojevremeno bio crnogorski i kao takav predviđen za prestonicu Crne Gore, objašnjavam time što se u njemu Srbi i Hrvati nemilosrdno međusobno ubijaju. Ratna mornarica federacije pokušava da preko tog napada uđe u grad i doprinese mirnom životu. A slovenski Hitler, Franjo Tuđman, naredio je da se blokiraju kasarne savezne vojske i poslao je hrvatske rezerviste da opkole vojnike savezne vojske da ovi ne bi spriječili Hrvate da protjeraju Srbe iz Hrvatske… A što se tiče Italije, smatram da, ukoliko dođe do raspada Jugoslavije, ona ima sva prava da ponovo uzme teritorije Istre i Dalmacije. To bi mi bilo zaista drago i uvjeren sam da će Vlada Italije zaštititi svoj interes, jer je to pravedno sa istorijskog aspekta. Slovenija bi, pak, zbog kulturnih i tradicionalnih odnosa, mogla da se ujedini sa Austrijom.” (1991. g. novembarski broj italijanskog lista “Il Popollo”)

Skupu u Kolašpinu nije prisustvovao dr Novak Kilibarda. To je sve poznavaoce prilika začudilo, jer Miraš i Novak uvijek “idu u paketu” nadopunjujući se idejama. Recimo, nekoliko mjesci prije izjave Miraša za Il Popolo, Novak je govorio:”To što Hrvati rade na Debelom brijegu je smiješno. Pravo da vam kažem, malo nas drži da Narodna stranka pošalje odred svojih momaka da ih potjera do Konavala ili Dubrovnika. Uostalom, Dubrovnik nikada nije bio hrvatski. Intimno, više bih volio da u Dalmaciji za komšije imamo kulturne Italijane nego Hrvate. Ukoliko ne bude deo Crne Gore, Dubrovnik će biti balkanski Hongkong. U svakom slučaju, garantujem vam, hrvatski neće biti! (“Politika ekspres”, 25. 5. 1991). Umjesto Novaka, na skupu je bila predsjednica opštine Kolašin Željka Vuksanović ispred partije Ranka Krivokapića, koja je mislila da će skup biti o čuvenom komandantu Peku Dapčeviću. Zli jezici tvrde da su joj se, zbog šoka od onoga što je čula i vidjela u toku trajanja tribine o Sekuli Drljeviću, u očima pojavile crvenkaste svastike. Ipak, Miraš je gospođu utješio vjerovanjem da će ta pojava samo potrajati do obilježavanja četrdesnice od dana održavanja skupa.

Da nije bio NDH zločina bi bilo manje

Interesantno je da učesnici skupa stalno ističu i osuđuju veze JVO sa okupacionim rukovodstvima Italije i Njemačke u toku Drugog svjetskog rata. Kako može biti da ti isti ujedno veličaju Sekulu Drljevića koji je bio saradnik Italijana i Njemaca, što je manje važno od toga da je bio saradnik NDH, najgore države koja je bila na prostorima Balkana? Da nije bilo NDH u vidu zločinačke tvorevine i fabrike smrti ustanika bi bilo mnogo manje, jer ne bi bilo povoda za oružane akcije, a samim tim bi i nekakvo dijeljenje na monarhiste i komuniste bilo beznačajno i nebitno. Upravo su ustaše gurnule, ili natjerale, i Bošnjake da krenu u akcije koje su se završile međunacionalnim ratom sa Srbima i Crnogorcima. Šteta je što dr Šerbo Rastoder to ne uočava, i ne želi da vidi očigledno. Sekula Drljević je bio dio sistema NDH, te samim tim dio tvorevine od čijih se zločina tlo ne može smiriti niti za hiljadu godina.

Drljevića su odbacili ustanici Trinaestojulskog ustanka, ma kojoj opciji potom pripadali. Njega je čak odbacio i Krsto Zrnov Popović, neordinarna ličnost koje je u sebi imala principe koji su bili dio realnosti svog vremena. Sama likvidacija Krsta Zrnova poslije rata je bila nepotrebna i apsurdna. Trebali su ga pustiti da bude gdje želi, jer više nije predstavljao nikakvu opasnost za bilo koga. Nije bilo potrebe za hajkama i za zasjedama protiv njega, jer je Krsto Zrnov bio častan oficir i adekvatan čovjek, za razliku od naciste i vjetropira Sekule Drljevića. Kako tada učesnici tribine mogu slaviti i Drljevića i Krsta Popovića istovremeno, kada su oni bili kosmičke suprotnosti i po političkim i po moralnim karakteristikama?

Princ Mihailo Petrović, čast i dostojanstvo!

Najveći istorijski šamar, koji i sada odzvanja u ušima učesnika skupa u Kolašinu, je udario sa rastojanja od sedamdeset pet godina aristokrata i antifašista princ Mihailo Petrović, unuk kralja Nikole. O tome je pisao sjajni publicista i novinar, pokojni Čedo Prelević u tekstu „Tri puta odbio krunu”. U momentu kada su Italijani okupirali Crnu Goru i proglasili je nezavisnom marionetskom državom princ Mihailo je već bio zatočenik njemačkih fašista, najprije u Švajcarskoj pa u logoru Bad Homburg u Njemačkoj. Tu su ga pohodili predstavnici fašističke Italije i Trećeg rajha, gdje mu je markiz Sera , izaslanik italijanskog premijera Musolinija, pokazao telegram koji je tog dana primio od grofa Galeaca Ćana, ministra spoljnih poslova fašističke Italije. U telegramu je pisalo: „Izvolite se obavijestiti da li bi crnogorski princ Mihailo bio voljan stupiti na presto svog pokojnog djede kralja Nikole, koju mu ponudu čini italijanska Vlada“.

Princ Mihailo Petrović ih je na neljubazan način odbio izjavivši: ”Bio sam oduvijek ubijeđeni i oduševljeni pristalica punog jugoslovenskog jedinstva. Pored toga, već odavno sam položio zakletvu na vjernost svom bratu od tetke, pokojnom Aleksandru i tu zakletvu obnovio pod namjesnikom, knezom Pavlom. Ni za šta na svijetu ne bih odstupio od svoje čvrste riješenosti da ostanem na punoj liniji vjernosti svojoj otadžbini, Jugoslaviji.” Markiz Sera je poslije te odluke princa bio začuđen, ali nije krio divljenje prema čoveku koji, iako u rukama Gestapoa, između kvislinške krune i časti bira ovo drugo, praćeno neizvesnošću i stradanjima. “Vidi se, kneže, da ste od svoga soja” – kazao je Sera na rastanku. Dakle, za razliku od marionete i fašiste Drljevića, antifašista princ Mihailo je odbio krunu i uslovno lijep život za vrijeme okupacije, izabrao čast i njemačke logore, što učesnici skupa u Kolašinu sigurno ne mogu razumjeti.

Princ Mihailo je kraj života proveo usamljenički, jedva sastavljajući kraj s krajem, umro je 24. marta 1986. g. i počiva u privremenoj grobnici na Srpskom groblju u blizini Orlija kod Pariza. Nesvakidašnjem aristokrati i antifašisti nije se ispunila poslednja želja, izrečena na samrti, da mu grob bude na Cetinju. Jovan Markuš, bivši gradonačelnik Cetinja, je u tekstu Prelevića to objasnio ovako: ”Taj amanet, iako je za Mihaila početkom 1990. napravljena grobnica na Dvorskom groblju ispred Cetinjskog manastira, do danas nije ispunjen. A, izgleda i da – neće. Njegov sin Nikola planira da njegove zemne ostatke samo prenese na drugo groblje u Parizu.” Zbilja, kako to da čovjeku koji je svojim moralnim i ljudskim vrijednostima obilježio jednu lomnu epohu u istoriji Crne Gore- neko ili neki ne žele ispuniti njegovu poslednju želju. Jer, princ Mihailo nije samo otac jednog sina, već i simbol iskonski pozitivnog heroja, jedan iz onih za koje je Njegoš govorio: “Vile će se grabit u vjekove, da vam v’jence dostojne sapletu!”

(IN4S portal)