Večernje novosti: Hrvatska zahteva još 1.055 naših relikvija

Od potpisivanja Međudržavnog protokola 2012. u Zagreb je vraćeno 10 ikona i duboreznih ukrasa. Miladin Lukić: Kulturno blago će biti vraćeno tek pošto se obezbede bezbednosni uslovi u Hrvatskoj.

Još oko hiljadu kulturnih dobara koji su tokom rata devedesetih sklonjeni u Srbiju da bi bili sačuvani, čeka povratak u Hrvatsku. Ovo je za „Novosti“ potvrdio Miladin Lukić, predsednik srpskog dela Mešovite međudržavne srpsko-hrvatske komisije za povraćaj kulturnih dobara.

- Povraćaj je regulisan Protokolom potpisanim 2012, u okviru kog je spisak sa podacima o 1.065 predmeta koji su tema povraćaja. Konačni spisak, pored sakralnih dela, sadrži i arhivsku građu iz manastira SPC sa teritorije Hrvatske. Reč je o predmetima koji imaju duhovnu vrednost za pravoslavne vernike sa tog područja - kaže Lukić.

U međuvremenu, posle potpisivanja Protokola, na sastanku Mešovite međudržavne srpsko-hrvatske komisije od 27. novembra 2013. vraćeno je šest ikona iz crkve Svetog velikomučenika Dimitrija u Dalju i četiri duborezna ukrasa sa ikonostasa crkve Svetog Georgija u Boboti.

Pitanje povratka kulturnog blaga pokrenuli su u Evropskom parlamentu prošle nedelje hrvatski poslanici Tonino Picula i Dubravka Šuica, uslovljavajući Srbiju zahtevom da povraćaj preostalih dragocenosti bude deo pregovaračkog paketa za ulazak naše zemlje u EU. Kako je Picula naveo, do 1993. iz Hrvatske je „otuđeno“ 22.829 muzejskih predmeta i 3.097 kulturnih dobara. Najveći deo već je vraćen do 2008, ali se Picula žalio da od tada povraćaj ide „na kašičicu“.

- Vraćanje blaga sa spiska biće završeno posle restauratorskih i konzervatorskih radova u Srbiji i kad se obezbede konzervatorski i bezbedonosni uslovi u Hrvatskoj - objašnjava Lukić, i dodaje da se pomenutim Protokolom ne uređuje povraćaj drugih, nezakonito prisvojenih, odnosno ukradenih kulturnih dobara, pronađenih na području Hrvatske ili Srbije. Ona su predmet saradnje MUP-a dveju zemalja, Interpola i Europola.

U prethodnoj deceniji vraćeni su predmeti iz Gradskog muzeja Vukovar, Galerije Bauer, Zbirke umetnina, uključivši i arheološki materijal sa lokaliteta Vučedol, kraj Vukovara, zbirka numizmata, sakralna građa franjevačke crkve Svetih Filipa i Jakova u Vukovaru, kao i deo predmeta iz zbirke porodice Paunović iz Vukovara. Iz Spomen-područja Jasenovac, iz Memorijalnog muzeja holokausta u Vašingtonu, u SAD, vraćen je takođe deo zbirke od 6.531 predmeta.

Lukić navodi i da je iz Likovne kolonije Petar Smajić, Ernestinovo, iz Banje Junaković, kraj Apatina vraćeno 38 skulptura i 3.833 dela iz knjižnog fonda Franjevačke knjižnice - crkve Svetih Filipa i Jakova u Vukovaru, čuvanih u franjevačkom samostanu Svetog Ivana Krstitelja u Zemunu. Iz pravoslavne crkve iz Bobote vraćeno je sedam prestonih ikona carskih dveri.

- Nacionalna i sveučilišna knjižnica iz Zagreba predala je Pakračkoj eparhiji SPC 717 svezaka stare i retke građe, sedam registara sa 717 popunjenih obrazaca i devet arheoloških predmeta. Obavljena je i primopredaja dve slike (Sveti Nikola i Sveti Prokopije) iz Kapele Paunović iz Vukovara, privatno vlasništvo porodice Paunović, rad Stevana Aleksića. Sa ikonostasa kapele Svetog arhiđakona Stefana iz Patrijaršijskog dvora u Dalju vraćene su 23 ikone, južne dveri sa ikonom Svetog arhanđela Gavrila, severne dveri sa ikonom Svetog arhanđela Mihajla, krst sa ikonom Raspeće Hristovo - nabraja Lukić.

Vraćena su i 33 dela iz manastira Svetog arhanđela Mihaila, Krka (četiri), ikonostasa iz manastira Uspenja Bogorodice, u Krupi, i dela sakralne građe iz riznice manastira (27), ikona Bogorodice sa ikonostasa pravoslavne crkve u Dalju.

VRAĆENO 23.600 UMETNINA

Kako je posle potpisivanja Protokola 2012. navelo hrvatsko Ministarstvo kulture, u ratu 1991-1995. iz Hrvatske je „otuđen, nestao ili opljačkan“ 46.191 predmet iz 45 muzeja ili ustanova kulture. Od 2001. kako je tada naveo srpski ministar kulture koji je potpisao Protokol Predrag Marković, iz Srbije je vraćeno više od 23.600 predmeta.

V. Crnjanski Spasojević

(Večernje novosti)