Broj 3-4/2000 Tema: Globalizacija

Broj 3-4/2000 Tema: Globalizacija

Sadržaj:

Globalizacija

Dušan I. Bijelić: Globalizacija i otpori

Miroslav Pecujlić: Planetarni kentaur: dva lika globalizacije

Zoran Vidojević: Globalizacija demokratije i demokratizacija globalizacije

Vladimir Vuletić: Globalizacija - proces i/ili projekt

Predrag Krstić: Misli globalno - deluj antiglobalistički?

Izabrana bibliografija o globalizmu i antiglobalizmu

Prevodi

Jirgen Habermas: Evropska nacionalna država pod pritiskom globalizacije

Žan Bodrijar: Duh terorizma

Toni DŽad: Sami sebi najveći neprijatelj

Ogledi

Danilo Vuković: Da li je Bosna moguća?

Krstan Malešević: Izbori u BiH 2000. - Bolan put ka demokratiji

Baština

Mihailo Ilić: Načelnost u politici

Sučeljavanja

Vera Vratuša: Tumačenja globalizacije i interesi društvenih aktera - provera hipoteze

Miodrag Jovanović
O jednoj mogućoj primeni principa politike pravnog prevladavanja prošlosti

Osvrti, recenzije, prikazi

Božo Stojanović, Granice tržišnog fundamentalizma (DŽordž Soros, Kriza globalnog kapitalizma)

Emil Beka, U susret svetskom društvu rizika (Ulrih Bek, Rizično društvo)

Vladimir Milutinović, O neoliberalizmu kao ideologiji (Noam Čomski, Profit iznad ljudi)

Vladimir Marković, Odbrana i poslednji dani civilizacije (Pjer Burdije, Signalna svetla)

Ivan Milenković, Postmoderna imperija (Michael Hardt, Antonio Negri, Empire)

Borislav Ristić, Naslede izneverene ljubavi (Slavoj Žižek, Manje ljubavi - više mržnje)

Darko Drašković, Psihoanalitička repolitizacija marksizma (Slavoj Žižek, Manje ljubavi - više mržnje)

Đuro Šušnjić, Dometi Petog oktobra (Bilans promena - Srbija godinu dana posle)

Rezimei:

Dušan I. Bijelić, Globalizacija i otpori

Globalizacija je proces koji u svom širenju obuhvata dinamiku tenzije između imperijalnog centra i periferije moći. Ovaj tekst nastoji da objasni tu spoljnu polarizaciju diskurzivnom istorijom "unutrašnje kolonizacije" Evrope. Hrišcćanska negacija tela i galilejsko podredivanje Lebensvelta matematici, rascepali su jedinstvo antičkog identiteta na telo i instrumentalni razum pretvarajući tako razum u novi vladajući centar a telo u njegovu periferiju i koloniju. Tek nakon tog cepanja starog i formiranja modernog identiteta, centar se stvorio kao centar moderne koji je sad šire geografski i tretira planetu kao svoju telesnu periferiju. U tom smislu globalizacija nije čisto sistemski proces već takođe proces stvaranja kroz dominaciju i rastvaranja kroz otpor modernog identiteta.

Ključne reči: globalizacija, post-kolonijalizam, Fuko, racionalitet, telesni užitak

Miroslav Pecujlić, Planetarni kentaur: dva lika globalizacije

Polaznu tačku rasprave predstavlja pokušaj promišljanja i definisanja globalizacije na kompleksniji nacin. U jednoj svojoj dimenziji globalizacija je objektivan planetarni proces - tehnološko-informatičke revolucije, stvaranja globalne ekonomije, rađanja geokulture - koji vodi sve tešnjem povezivanju društava, njihovoj međuzavisnosti i stvaranju svetskog sistema. Drugu dimenziju predstavlja forma koju globalizacija zadobija, odnosno, njen demokratski ili autoritarni karakter. Krajnje protivrečna neoliberalna formula ekonomske globalizacije vodi ubrzanom ritmu globalizacije, stvaranju čudesnog ekonomskog bogatstva, ali i sve dubljoj provaliji između svetova i malignoj globalizaciji siromaštva. Rađanje kosmopolitske kulture prate eksplozivni konflikti etničkih grupa i civilizacija. No, alternativu autoritarnoj globalizaciji ne predstavlja antiglobalizacijski fundamentalizam, kulturni ili politički, niti izolacija koja je put u geto-društvo. Adaptacija lokalnih društava globalnom poretku je imperativ epohe, međutim, demokratizacija globalnog poretka je ono što je od presudnog značaja.

Ključne reči: globalizacija, neoliberalizam, suverenitet, demokratija, ekonomija, siromaštvo

Zoran Vidojević, Demokratizacija globalizacije i globalizacija demokratije

Demokratija u svom proceduralnom smislu jeste u usponu na mnogim područjima sveta, gde su postojali "tvrdi" i "meki" autoritarni režimi, ali iz te činjenice ne bi se smelo zaključivati o nužnosti prevlasti demokratije na svetskom planu. Demokratizacija političkih režima samo je jedna do tendencija globalnih političkih kretanja. Demokratizacija se ne odvija po onoj logici po kojoj se vrši globalizacija tehnologije. Tehnološki rast pruža osnove za demokratske, za autoritarne, i za totalitarne režime. Razume se, bez tehnološko-ekonomske modernizacije, dugoročno gledano, nije moguća ni politička modernizacija. Ali, to ne znači da iz postojanja prve nužno proizilazi i ova druga.

Ključne reči: demokratija, globalizacija, tranzicija, modernizacija

Vladimir Vuletić, Globalizacija - proces i/ili projekt

U ovom tekstu iznosimo ključne argumente dve suprotstavljene teze o pitanju značenja globalizacije. U prvom delu teksta predstavljamo stanovište autora koji globalizaciju vide kao nepovratan istorijski proces, a u drugom iznosimo stavove autora koji smatraju da je globalizacija projekt zastupnika neoliberalne ideologije. U trećem delu teksta čitaoce upoznajemo sa vlastitim stanovištem po kojem je globalizacija multidimenzionalan i kontradiktoran proces koji postoji na istom mestu, i istovremeno, sa propadanjem režima nacionalnih država.

Ključne reči: globalizacija, proces, projekt

Predrag Krstić, Misli globalno - deluj antiglobalistički?

Ovaj tekst pokušava da ukaže na moguća određenja statusa, značaja i perspektive antiglobalistickog pokreta. Problematičan u svom samoodređenju, on se na prepoznatljiv način profiliše tek negativno, teorijski se usmeravajući protiv ideologije političko-ekonomskog neoliberalizma a prakticki protiv manifestacija korporativnog kapitalizma. Kao "pokret pokreta", on unutar sebe tako uspeva da okupi dosad nepomirljive pokrete, sjedinjene tim zajedničkim neprijateljima. I kao u svim sličnim slučajevima, pozitivna određenja i ukazivanja na realnu društvenu alternativu (još uvek) ostaju na nivou proklamacija. Izvesno je tek da će se antiglobalistička projekcija društvenih ideala artikulisati na tragu nekih od njegovih najfrekfentnijih pro-slogana: globalna pravda, solidarnost, lokalna kontrola, federalna interakcija, slobodna razmena, itd. No- ili New-global pokret je na ubedljiv način doveo u pitanje vladajuću i, činilo se, neupitnu socijalnu paradigmu društva saobraznog neograničenom slobodnom tržištu, pokazujuci da svakako nije ni neizbežna ni jedina "realna" ni lišena protivrečnosti i manjkavosti.

Ključne reči: društveni pokreti, globalizacija, neoliberalizam, korporativizam, antiglobalizam, solidarnost, društvena pravda

Danilo Vuković, Da li je Bosna moguća? (Država, identitet i demokratizacija u savremenoj BiH)

U ovom tekstu autor analizira političku situaciju u BiH nakon završetka poslednjih ratova. Po njegovom mišljenju, tamošnje dominantno političko pitanje jeste nacionalno pitanje, a najveći problemi proističu iz toga što tri nacionalne zajednice - Bošnjaci, Srbi i Hrvati - imaju različite poglede na ključne elemente državnosti: koncepciju države, njene najvažnije funkcije i institucije. Smatrajući da BiH muče isti oni problemi koji su razdirali i SFRJ, autor - posredstvom tema političkog predstavljanja, nacionalnog pitanja, multietničnosti, transnacionalnih saveza i protektorata - povlači tu istorijsku paralelu i dolazi do zaključka da rešenja koja su se pokazala kao neuspešna u bivšoj Jugoslaviji nemaju izgleda na uspeh ni u BiH. Po njegovom mišenju, neophodna, ali i nedostajuća pretpostavka svakog pozitivnog rešenja je izgradnja efikasne i legitimne demokratske države koju će njeni građani doživljavati kao sopstveni interes i u kojoj će se osećati bezbedno upravo kao pripadnici vlastite nacije.

Ključne reči: nacija, država, podele, Dejtonski sporazum, institucije, multietničnost, protektorat

Krstan Malešević: Izbori u bih 2000. - Bolan put ka demokratiji

Sažetak: U ovom radu analizirane su osnovne sociološke i političke karakteristike izbora u BiH 2000. godine. Ovi izbori, održani 11. novembra uz koordinaciju OEBS-a, bili su treći posle rata i četvrti demokratski višepartijski izbori posle pada komunizma. Autor analizira predizborni kontekst ("izbornu geografiju"), izlaže rezultate izbora i tumači njihovo značenje i značaj za proces stabilizacije države Bosne i Hercegovine kao i demokratizaciju njenog društva. Pritom, istovremeno poredi rezultate ovih i prethodnih opštih izbora održanih u BiH u protekloj deceniji.

Ključne reči: izbori, predizborni kontekst, nacionalizam, demokratija, političke stranke, Bosna i Hercegovina.

Contents:

GLOBALIZATION

Dusan I. Bijelic: Globalization and Resistances

Miroslav Pecujlic: Planetary Centaur: Two Faces of Globalization

Zoran Vidojevic: Globalization of Democracy and Democratization of Globalization

Vladimir Vuletic: Globalization - Process and/or Project

Predrag Krstic: Think Global - Act Antiglobalist?

Selected bibliography on Globalism and Antiglobalism

T R A N S L A T I O N S

Jürgen Habermas: European Nation-State under the Pressure  of Globalization

Jean Baudrillard: The Spirit of Terrorism

Tony Judt: Its Own Worst Enemy

E S S A Y S

Danilo Vukovic: Is Bosnia Possible?

Krstan Malesevic: Bosnian And Hercegovinian Elections 2000 - Painful Road to Democracy

HERITAGE

Mihailo Ilic: Principledness in Politics

POLEMICS

Vera Vratusa: Interpretations of Globalization and Interests of  Social Actors - Verification of hypothesis

Miodrag Jovanovic: On a Possible Application of Principles of the Policy  to Legally Overcome the Past

REVIEWS

Bozo Stojanovic, Limits of Market Fundamentalism

Emil Beka, Towards a World Risk Society

Zoran Milutinovic, On Neo-liberalism as an Ideology

Vladimir Markovic, Defense and the Last Days of a Civilization

Ivan Milenkovic, Postmodern Empire

Borislav Ristic, Legacy of Betrayed Love

Darko Draskovic, Psychoanalitical Re-politicization of Marxism

Djuro Susnjic, The Acheivements of October 5

Summaries:

Dusan I. Bijelic

GLOBALIZATION AND RESISTANCES

Globalization is a process of external proliferation which necessarily involves resistance by a colonial periphery to a center. This global scheme of power has its roots in a European history of rationality and its disciplinary mechanisms. Particularly during Counter-Reformation Christianity's negation of the body and its accompanying Galilean mathematization of Lebenswelt, splintered the unity of an antique subjectivity and made the body an object of disciplinary power. Thus today's globalization should be seen not only as an extraneous systemic process, independent of the history of modern subjectivity, but also as an external continuation of the same history.

Key words: Globalization, Post-colonialism, Foucault, Rationality, Bodily Pleasure

Miroslav Peculjic

PLANETARY CENTAUR: TWO FACES OF GLOBALIZATION

The initial point of the debate is presented in an attempt to deliberate and define globalization in a more complex way. In one of its dimensions globalization is objective planetary process - of technological and computing revolution, of global economy creation, of geo-culture generation - which altogether leads to closer correlation of societies, their interdependency and to creation of world system. The other dimension is epitomized in the form globalization assumes, namely, its democratic and authoritarian character. Utterly contradictory, neo-liberal formulae of globalization of economy leads to accelerated rhythm of globalization, creation of marvelous economy abundance, but to the deeper gap between worlds and malign globalization of poverty as well. Generation of cosmopolitan culture is followed by explosive conflicts of ethnic groups and civilizations. However, the alternative to authoritarian globalization does not represent anti-global fundamentalism, cultural and political, nor isolation which is a path to ghetto society. Adaptation of local societies to global order is the imperative of an epoch, but, democratization of the global order is what is of the utmost importance.

Key words: globalization, neo-liberalism, sovereignty, democracy, economy, poverty,

Zoran Vidojevic

GLOBALIZATION OF DEMOCRACY AND DEMOCRATIZATION OF GLOBALIZATION

Democracy as a procedure is expanding in many regions previously subjected to "soft" and "hard" authoritarian regimes - but that fact alone is not enough for the conclusion that democracy will prevail on the world scale. Democratization of political regimes is just one of many political tendencies on the global level and it doesn't follow the logic of technology globalization. Technological growth can provide the basis for democratic, authoritarian, and totalitarian regimes. Political modernization in the long run is not possible without modernization of technology and economy, but it does not mean that the latter necessarily derives from the former.

Key words: Democracy, Globalization, Transition, Modernization

Vladimir Vuletic GLOBALIZATION - PROCESS AND/OR PROJECT

In this text we are presenting the key arguments for two contrary thesis about question of meaning of globalization. In the first part of article we are presenting views of authors which globalization see like irreversible historical process, in the second part of text we are presenting attitudes of authors which globalization see like political project of agents of neoliberal ideology. In the third part of article we are given our point of view that globalization means growing multidimensional and contradictory process which exist in the same time and place with process of declining of regime of national states.

Key words: Globalization, Process, Project

Predrag Krstic

THINK GLOBALLY - ACT ANTI-GLOBALLY

This text tries to point out certain features of status, importance and perspective of the anti-global movement. Problematic in its self-determination, it gives a profile of itself in a recognizable way only negatively, theoretically directing itself against the ideology of political and economy neo-liberalism, and practically against manifestations of corporative capitalism. As a 'movement of the movement', it manages, within itself, to gather so far irreconcilable movements, joined by these common enemies. And, just like in all the similar cases, positive features and indications to real social alternative (still) remain on the level of proclamation. It is obvious that only the anti-global projection of social ideals will be articulated on trail of some of its most frequent pro-slogans: global justice, solidarity, local control, federal interaction, free exchange, etc. No- or New-global movement has in a convincing way questioned the ruling, and it seemed, unquestionable social paradigm of society which is coordinated with unlimited free market, proving that it (paradigm) certainly is neither inevitable nor the only 'real' one, and not deprived of the inconsistency and deficiency as well.

Key words: social movements, globalization, neo-liberalism, corporativism, anti-globalism, solidarity, social justice

Danilo Vukovic

IS BOSNIA POSSIBLE? (STATE, IDENTITY AND DEMOCRATIZATION IN BOSNIA AND HERZEGOVINA TODAY)

The author analyses the political situation in BH after the recent wars. He believes that the dominant political issue is the national question, and that the biggest problems derive from the different views of the three major ethnical groups (Bosniaks, Serbs and Croats) on the key issues of statehood - state constitution, the most important functions and institutions of the state. Since the same troubles plagued both the SFRJ and Bosnia and Herzegovina, the author draws a historical parallel discussing the issues of political representation, national question, multiethnicity, transnational cooperation and protectorate. The conclusion is that since all solutions implemented in the former Yugoslavia have failed, they must also fail in the case of BH. The author sees the necessary, thus far non-existent, assumption for the successful resolution of the present situation in the building of an efficient and legitimate democratic state, which would be experienced by the population as one expressing their interests and providing them with a sense of security.

Key words: Nation, State, Divisions, Dayton Peace Agreement, Institutions, Protectorate

Krstan Malesevic

BOSNIAN AND HERZEGOVINIAN ELECTIONS 2000 - PAINFUL ROAD TO DEMOCRACY

Abstract: This paper provides an analysis of main sociological and political features of the elections in Bosnia and Herzegovina in 2000. These elections, held on 11 November 2000 and co-ordinated by the OSCE, were the third after the war and fourth democratic multiparty elections after the fall of communism. The author analyses the pre-election context ("electoral geography"), presents election results, and interprets their meaning and significance for the process of stabilization of the Bosnian and Herzegovinian state and the democratization of its society. These results are also compared with those of the previous general elections, organized in Bosnia in the last decade.

Key words: elections, pre-election context, nationalism, democracy, political parties, Bosnia and Herzegovina