Podsećanje, ili kako je “sporazumom” Dačić-Tači udaren glogov kolac u srpsko Kosovo i Metohiju

(Svedok)

Svetski moćnici, predvođeni svetskim žandarmom broj 1, Sjedinjenim Državama, i vlasnici „pravde“, mira i ljudskih života, NATO, EU, Nemačka...podržavanjem narko-dilera i trgovaca ljudskim organima i priznavanjem NATO-narko tvorevine kao “nezavisne države” tzv. “Kosovo” – poslednjih godina, a sad i dana, otimaju srce Srbiji.

Kosovo i Metohiju!

I ubijaju dušu srpskom narodu...

Poslednja događanja, “briselski (ne)sporazum” nažalost, čini se, pokazuju da odbrana Kosova i Metohije, kao sastavnog dela suverene Srbije broji poslednje dane.

Ubrzano, prvo se to radilo balističkim pokretima u daljoj prošlosti, pa terorističkim napadima kako je u bližoj prošlosti činila teroristička OVK, koja je kasnije „preimenovana“ od tih istih koji su je stavljali na liste terorista, u tzv. „Oslobodilačku vojsku Kosova“, do „zaštite ljudskih prava“ kosovskih Albanaca „tomahavk raketama“, bombama sa osiromašenim uranijumom, do sejanjem kasetnih bombi...

Punih 78 dana SAD, NATO i naši ostali „evropski prijatelji“ bombardovali su SCG mimo bilo kakve odluke SB, dakle, divlje i siledžijski, pa u poslednjoj deceniji isceniranim nasiljem na graničnim prelazima Brnjak i Jarinje, pa pogromom Srba u “prisustvu vlasti” 2004, pa serijom nerazjašnjenih ubistava, i sad “sporazumom” Dačić-Tači udarile glogov kolac u san Srba na KiM da će ostati svoji na svome i na svojoj zemlji.

Iako i u samoj Srbiji ima, više i nisu malobrojni, nekih koji bi za šaku dolara prodali veru za večeru, činilo se da u Srbiji nema tog „junaka“ koji bi smogao snage da potpiše paraf i prizna u ime Srbije - nezavisno Kosovo.

Ili, ipak ima: istina u istoriji Kosova bilo je i Vukova (Brankovića, na primer), ali sad i vučića, ili se ipak, nadam se, varam da se radi o “Brankoviću”?!

Tim pre što se ispostavlja, da se do tog priznavanja osim silom, sad dolazi i milom?!

Dakle, Kosovo se otima, ali je svakom i u tom svetu moćnika jasno da je to - ipak privremeno, do promena odnosa snaga u svetu i da će 12,3 odsto teritorije Srbije, srpske kulture i prošlosti biti za one koji veruju u međunarodno pravo i pravcu - samo teritorija „pod okupacijom“...

Za ovaj prilog pripremili smo neke detalje iz istorije Kosova...

Ko razume, shvatiće...

**********

Dvestogodišnja istorija srpske države (od kraja 9. veka do kraja 11. veka) obeležena je borbom za vlast Mutimirovih sinova (Pribislava, Brana, Stefana), sinovaca Petra (Gojnikovog sina), Klonimira (Strojimirovog sina) i unuka Pavla (Branovog sina), Zaharija (Pribislavljevog sina) i Časlava (Klonimirovog sina). U tim borbama redovno su se mešale Bugarska i Vizantija. Učvršćivanje, širenje i jačanje srpske države polovinom 10. veka bilo je delo Časlava, štićenika vizantijskog cara K. Porfirogenita.

Zapadna granica Časlavove države bila je na Plivi, Livnu i Imoti, a severna na Savi. Ne može se pouzdano utvrditi da li se istočna granica nalazila na Zapadnoj Moravi. Časlav je poginuo u borbi protiv Mađara na severu svoje države oko 950. godine.

On je bio poslednji poznati član najstarije srpske dinastije.

Početkom 11. veka, posle propasti Samuilove države, srpske države Raška, Zahumlje i Duklja bile su vazali Vizantije. Takvo stanje potrajalo je kroz ceo 11. vek, iako je raški župan Vukan ratovao protiv vizantijskog cara Alekseja i Komnena.

Njegovi naslednici pokušavali su da se osamostale u vreme vizantijsko-ugarskog rata (1127-1129) i kasnije, ali nisu uspeli. Veliki rat protiv cara Manojla i Komnena vodio je srpski župan Uroš II, Vukanov unuk.

Vizantijski car je posle žestoke bitke na Tari (1150. godine) nametnuo srpskom županu „dvostruko veći jaram pokornosti nego pre“, beleži vizantijski hroničar.

Urošev naslednik, njegov brat Desa, takođe je pokušavao da se oslobodi vazalskih obaveza prema Vizantiji. Vizantinci su ga zarobili i odveli u Carigrad, no on je kasnije, nekako uspeo da se vrati u zemlju.

Postoji podatak da je umro u Trebinju i da je sahranjen u manastiru Sv. Petra u Polju.

Posle Dese, a povodom vizantijsko-ugarskog rata kod Zemuna 1165. godine prvi put se spominje ime Stefana Nemanje. On je po svoj prilici bio u srodstvu sa raškim županima.

Rodio se u Ribnici (Zeta), gde su mu roditelji izbegli. Nemanju su krstili najpre latinski, a po odlasku u Ras, u crkvi Sv. Petra i Pavla pravoslavni sveštenici.

U vreme kada je Tihomir, Nemanjin najstariji brat, bio raški veliki župan, Nemanja je bio oblasni gospodar. Upravljao je Toplicom, Ibrom, Rasinom i Rekom. Posle susreta sa vizantijskim carem Manojlom I Komnenom Nemanja je dobio na dar i Dubočicu (oblast oko Leskovca).

Po već ustaljenom običaju braća (kao oblasni gospodari) se nisu slagala. Nemanjine namere su bile da postane veliki župan. Zna se da je to zaista i postao 1166. godine. Da bi to postigao morao je da porazi Tihomirovu vojsku.

Sa velikožupanijskog mesta Nemanja je, kao i njegovi prethodnici, gledao kako da se oslobodi vizantijske potčinjenosti. Učinilo mu se da vizantijsko-mletački rat 1171-1172. godine pruža za to pogodnu priliku. Međutim, rat je srećno okončan po Vizantiju, što je omogućilo caru Manojlu I da izvrši pohod na Srbiju. Nemanja je izbegao rat, pregovarao je sa carem, odveden je u Carigrad, ali se vratio kao vizantijski vazal i ostao je lojalan caru Manojlu do njegove smrti 1180. godine.

Od 1183. godine Nemanja počinje širenje svoje države. Prvo je osvojio Duklju sa primorskim gradovima: Dan, Sarda, Drivast, Skadar, Svač, Ulcinj, Bar i Kotor. Godine 1184-1185. Nemanjina braća Miroslav i Stracimir pokušali su da osvoje i Dubrovnik. Sukob je završen potpisivanjem mirovnog ugovora kojim su regulisana pitanja teritorija i trgovine.

Dalje širenje svoje države Nemanja je usmerio na jug. Do 1190. godine osvojio je Metohiju (Patkovo, Hvosno, Podrimlje, Kostrc, Draškovina) s prizrenskom oblašću, zatim Kosovo (Lab, Lipljan, Sitnica), Skoplje i teritoriju na gornjem toku Vardara (Gornji i Donji Polog). Na istoku Nemanja je pripojio svojoj državi zemlje oko Đunisa (Zagrlata), Niš, Dubočicu, Vranje i Moravu (Binačka Morava).

Pod njegovu kontrolu došla je i teritorija između Zapadne i Velike Morave (Levač, Belica, Lepenica). Nemanjina država izlazila je na Jadransko more od današnjeg Omiša, na severu, do Qeša na jugu.

Nemanjin biograf, njegov sin Stefan Prvovenčani, navodi da je Nemanja osvojio i vizantijske gradove Pernik, Zemli (Zemen), Velbužd (Ćustendil), Žitomisk i Stob.

Vizantijski car Isak II Anđeo je pokušao da povrati otete zemlje, ali i pored pobede nije uspeo.

DRŽAVA NEMANjIĆA

Godina 1199. obeležila je smrt srpskog velikog župana i osnivača dinastije Nemanjića, Stefana Nemanje. Za sobom je ostavio temelje srpske države i tri sina, Vukana, Stefana i Rastka, da sačuvaju i učvrste njegovo vladarsko delo.

Nemanjino nasleđe nije bilo ni lako, ni jednostavno. Rasprava između dva starija brata o pravu na prvenstvo u državnoj upravi prerasla je u sukob. Sve do prvih godina trinaestog veka tinjala je ova borba, ponekad provaljujući u otvorenu netrpeljivost.

U prvo vreme Vukan je uspevao da održi vlast u Srbiji, delujući iz svog sigurnog utočišta u Zeti koju je nasledio još od oca.

I najmlađi Nemanjin sin Rastko, mnogo poznatiji pod svojim monaškim imenom Sava, od samog početka se uključio u presuđivanje koji od starije braće treba da bude vladalac u Srbiji.

Mada je Nemanja odredio Stefana za svog naslednika, Vukan je, uz pomoć ugarskog kralja Emerika, obezbedio premoć u Srbiji i proterao Stefana, 1202. godine.

Tako je Vukan postao veliki župan. Nekoliko godina docnije, 1204. ili 1205. Stefan je uspeo, postepeno osvajajući srpske zemlje, da preuzme vlast u Srbiji.

U momentu Stefanovog konačnog ustoličenja na čelu srpske države, počelo je jedno novo razdoblje ne samo u srpskoj istoriji, nego i u istoriji čitavog Balkanskog poluostrva.

Rušenje Vizantijskog carstva pod naletima krstaša (četvrti krstaški rat) i nastanak više novih država na tlu stare imperije promenio je odnos snaga na jugoistoku Evrope.

Ceo Balkan podelio se na dva sveta. S jedne strane stajale su one države koje su pripadale vizantijskom duhu (Srbija, Bugarska i dr.). S druge strane nalazile su se nove države latinskih krstaša ili male grčke države.

Prvi Stefanov pokušaj da od rimskog pape Inoćentija III dobije kraljevski venac nije uspeo. Ali, njegova upornost se isplatila 1217. godine. Sava je te godine poslao u Rim svog učenika Metodija koji od pape Honorija III dobije blagoslov za krunisanje.

Na saboru u manastiru Žiči, Sava je krunisao svoga brata Stefana krunom donetom iz Rima.

Te 1217. Stefan je postao prvi srpski kralj, i zato nosi ime Prvovenčani, a Srbija prvi put kraljevina.

Događaj koji je imao još presudniji značaj od ustoličenja Srbije kao kraljevine, bilo je stvaranje srpske autokefalne (samostalne) pravoslavne crkve. Ključnu ulogu u ovoj možda najdalekosežnijoj odluci u srpskoj istoriji imao je Sava Nemanjić.

Godine 1219. Sava odlazi u Nikeju. Od tamošnjeg cara Teodora I Laskarisa i patrijarha Manojla Sarantena Haritopulusa uspeva da izdejstvuje akt o samostalnosti srpske crkve.

Prvi srpski arhiepiskop postao je Sava u proleće 1219. godine.

Posle smrti prvog srpskog kralja Stefana Prvovenčanog 1228. godine, na srpski presto je došao njegov stariji sin Radoslav, po izričitoj očevoj volji. Njegova kratka vladavina (1228-1233) bila je ispunjena unutrašnjim nesporazumima i borbama.

Srpska vlastela nikako nije mogla da prihvati vizantijsku politiku kralja Radoslava. Nezadovoljstvo srpskih feudalnih gospodara završilo se tako što je Radoslav zbačen sa prestola.

Na njegovo mesto došao je Stefanov mlađi sin Vladislav. Radoslav se docnije zamonašio, a Sava ga je sahranio u manastiru Studenica.

I ponovo je promena na srpskom tronu promenila srpsku spoljnu politiku. Vladislav je tražio i našao oslonac u Bugarskoj.

Oženio se bugarskom princezom Beloslavom, kćeri Jovana II Asena.

Vladavina kralja Vladislava trajala je tačno deset godina. Oslonjen na Bugarsku, Vladislav je trajao koliko i njegov glavni saveznik.

Sa prodorom Mongola u Ugarsku i Srbiju, njegova vlast je počela da posrće. Još jedanput je srpska vlastela odredila sudbinu prestola. Ustala je protiv Vladislava, uspela da ga zbaci i da dovede na vlast trećeg sina Stefana Prvovenčanog, Uroša I.

Sve se to odigralo 1243. godine. Uroš je na čelu srpske kraljevine ostao više od trideset godina.

Uroša je zbacio sa prestola njegov sin Dragutin duboko nezadovoljan očevim nepoverenjem. Dragutin je zaratio sa ocem i pobedio ga. Uz majčin oprost, postao je srpski kralj 1276. godine.

Poraženi otac se zamonašio i umro već naredne godine. Dragutin nije dugo ostao na vlasti. Pao je nesrećno sa konja na Jelači 1282. Ostao je obogaljen. Razočaran i fizički i moralno ubrzo je odstupio sa prestola u korist svog mlađeg brata Milutina.

Najduža vladavina jednog vladara u srpskoj istoriji srednjeg veka bila je upravo Milutinova. On je proveo na tronu bezmalo četrdeset godina (1282-1321).

Ne zadugo posle pomirenja, Dragutin je umro ostavljajući svoje oblasti sinu Vladislavu. Milutin je to iskoristio, napao sinovca, pobedio ga, bacio u zatočeništvo i zauzeo Rudnik, rudarsko naselj Lipnik, grad Mačvu i verovatno Beograd. To je dovelo do pogoršanja odnosa između Milutina i ugarskog kralja Karla Roberta.

Prvo je ugarska vojska prodrla u Srbiju 1319. zauzimajući sve bivše Dragutinove posede i prodirući dolinom Kolubare. Ali ugarski uspesi bili su kratkog daha.

U protivudaru Milutin je povratio deo zauzetih zemalja.

DUŠANOVO CARSTVO

Kraljević Dušan i srpska vlastela u Zeti uveliko su rešili da je kucnuo čas da se učini kraj vladavini Stefanovoj. Njihovo uverenje utvrdio je prevrat u Bugarskoj, u kojoj je za cara proglašen Jovan Aleksandar. Njegove pretnje Srbiji ozbiljno su ugrožavale i državne granice i samu državu.

Dušan je ubrzo, uz pomoć zetske vlastele, krenuo na oca, lako ga je savladao i zarobio.

Dušan se krunisao za kralja 8. septembra 1331, a svrgnuti otac i vladar umro je posle nekoliko meseci, novembra iste godine.

Stefan Dušan bio je sigurno jedan od najznamenitijih i najuspešnijih srpskih vladara srednjeg veka. On je bio taj koji je srpski narod doveo do vrhunca moći i političke i zavojevačke.

Dušan se ubrzo oženio sestrom Jovana Aleksandra, Jelenom. Uglavnom zahvaljujući tom braku odnosi između Srbije i Bugarske ostali su dobri i prijateljski sve do smrti cara Dušana.

Već 1331. Dubrovčani su svečano dočekali svog kralja. Deset godina potom od njega su dobili čitavu Dalmaciju od Stona do Dubrovnika.

Mladi srpski vladar odmah je napao Vizantiju i osvojio gotovo čitavu Makedoniju, gradove Prilep, Ohrid, Kostur i Strumicu. Na osnovu mira sa Vizantijom zaključenim 1334. Srbiji su priznate ove nove granice. Jedino od čega je u ovom trenutku srpski kralj morao da odustane bila je opsada Soluna.

Uskoro je Srbija nastavila da ratuje na jugoistoku. Od 1336. do 1340. Dušan je osvojio dobar deo Albanije i proširio teritoriju svoje države sve do Janjine.

Do 1345, kada je osvojen grad Ser, Dušanova Srbija je obuhvatala celu Makedoniju osim Soluna, čitavu Albaniju i Epir, sve bivše oblasti Vizantijskog carstva.

Naredne 1346. godine Stefan Dušan se krunisao za cara u Skoplju, a svog sina Uroša proglasio je kraljem.

Ratovanja i osvajanja Dušanova nikako nisu prestajala. On je do kraja 1348. osvojio Etoliju, Akarnaniju i Tesaliju. Već 1349. napadnuta je i Bosna, ali Dušan nije uspeo da osvoji grad Hum, mada je neke od ovih krajeva propisno opusteo i opljačkao.

Početkom pete decenije četrnaestog veka Dušan se okrenuo prema severu. U sukobu sa ugarskim vladarem Lajošem osvojio je Mačvu i Beograd 1353.

Godinu dana pre toga, Dušanova vojska se, zajedno sa Bugarima, prvi put suprotstavila turskoj najezdi, u prvoj Maričkoj bici.

Iako je srpska vojska ubedljivo poražena, to nije ni u kom slučaju zaustavilo Dušanova osvajanja.

Krajem 1355. izbio je rat između Dušana i Mletačke republike s jedne strane, i Ugarske i Bosne, s druge strane.

Ali, tek što je rat počeo, car Dušan je iznenada umro (20. decembra 1355).

Posle smrti Dušanove, Srbija je ušla u novo razdoblje svoje burne istorije. Doba u kome su lokalni feudalni gospodari preuzeli vodeću ulogu i ugrozili prvenstvo centralne vlasti.

Kralj Uroš II, sin cara Dušana, nije imao ni snage ni mudrosti da im se suprotstavi. Nije mnogo vremena prošlo pre nego što se Dušanovo carstvo nije sasvim raspalo.

PROPAST CARSTVA

Strahoviti poraz na Marici 1371. godine imao je dalekosežne posledice. Označio je početak propasti Srpskog carstva. Pogibijom kralja Vukašina i despota Uglješe Mrnjavčevića, nesposobni car Uroš izgubio je oslonac svoje vlasti.

Državu je zahvatilo bezvlašće, zemlja je opustela, zavladala je glad, strah i panika.

Nedugo posle bitke, decembra iste godine, umro je i car Uroš. Njegovom smrću ugasila se dinastija Nemanjića. Bio je to kraj Srpskog carstva.

Državu su razdrobili oblasni gospodari: Kraljević Marko, braća Jovan i Konstantin Dejanovići (Dragaši), Đurađ Balšić, Vuk Branković, Nikola Altomanović, Lazar Hrebeljanović i drugi.

Još uvek zvaničnog kralja, Marka Mrnjavčevića, nijedan srpski velikaš nije hteo da prizna za vrhovnog gospodara. Uostalom, kao prvi na udaru, on je zajedno s braćom Dragašima, bio primoran da posle Maričke bitke postane turski vazal.

Središte srpske države se pomerilo na sever, u oblast kneza Lazara Hrebeljanovića. Mudrim i dalekovidim državničkim potezima, knez Lazar se brzo izdigao iznad drugih velikaša i nametnuo kao naslednik Nemanjića.

Veliki ugled je stekao kada je pomirio srpsku i carigradsku crkvu, čime je srpskom verskom poglavaru konačno priznata titula patrijarha.

Posle pobede nad Nikolom Altomanovićem (1371), u čemu mu je pomogao bosanski kralj Tvrtko, knez Lazar je proširio svoju neposrednu vlast na Rudnik i Zlatibor.

Kasnije, 1379. godine, pripojio je i oblast Kučeva i Braničeva koje su pripadale Radiču Brankoviću.

U svom najvećem obimu, oblast kneza Lazara se prostirala od izvorišta Južne Morave do Dunava, Save i Drine. Gospodario je celim Pomoravljem, s gradovima Nišom, Kruševcem (prestonica), Užicem i rudarskim središtima Novim Brdom i Rudnikom.

Knez Lazar nije imao ni dovoljno moći, ni dovoljno vremena da ih potčini, i na taj način, možda ujedini srpsku državu.

Sve njegove državotvorne napore zaustavili su Turci.

Širenje Osmanske države i sve češći turski upadi upozorili su kneza Lazara da se neminovno približava vreme odlučne bitke. Bitka se dugo i pažljivo pripremala na obe strane.

Koliki značaj su joj dali i Srbi i Turci vidi se po tome što su vojske predvodili sami vladari. Za poprište su odredili kosovsku ravnicu.

Boj je započeo u vidovdansko jutro, u utorak 15. juna 1389. godine (28. juna po novom kalendaru).

Smrt sultana Murata i činjenica da su se Turci odmah povukli, stvorili su utisak da su Srbi izašli iz bitke kao pobednici. Evropa je slavila hrišćansku pobedu. Ipak, posledice bitke su bile porazne no Srbe. Izgubili su cvet svog plemstva i veliki deo vojske.

Pogibijom kneza Lazara, koji je jedini pokušavao da zaustavi proces raspada srpske države, zemlja je dovedena na ivicu katastrofe.

Srbija nije propala na Kosovu, ali je ova ključna bitka okrenula njen istorijski razvitak u drugom pravcu.

ISTORIJA

Pre više od petnaest vekova Srbi su zakoračili na kosovsku zemlju.

Stvarali su sebi životni prostor, kneževine, kraljevstva, carstva... Smenjivale su se bitke i ratovi. Smenjivali su se vladari. Gradila su se velelepna manastirska zdanja i ispod njihovih svodova nenadmašna umstnička dela.

Tu je rođena i Srpska pravoslavna crkva, nekada moćnija i od same države.

Ovaj kratak pregled rane srpske istorije (preuzet iz „Ilustrovane istorije Srba“) koji se završava Kosovskim bojem, samo je malo podsećanje na korene državnosti i duhovnosti, na kolevku u kojoj se odnjihalo srpstvo.

PRVA DRŽAVA

Posle podele Rimskog carstva 395. godine n.e. na Zapadno i Istočno (Vizantija) ovo drugo je nasledilo neprestane borbe sa varvarima na Dunavu.

U vreme Justinijana (527-565) došlo je do stabilizacije stanja, ali potom je usledila najezda Avara i Slovena čija su pustošenja zaustavljena tek njihovim porazom pod Carigradom 626. godine.

U toj slovenskoj masi nalazili su se i Srbi.

Po vizantijskom izvoru njima je car Iraklije (610-641) dozvolio da se nasele oko Soluna što su oni i učinili, ali su se kasnije povukli na sever.

Zahvaljujući takođe istom vizantijskom izvoru znamo da su se prvi srpski kneževi (arhonti) zvali Višeslav, Radoslav, Prosigoj i Vlastimir.

Krajem 9. veka Srbi su primili hrišćanstvo. Kao argument za to u nauci se uzima pojava prvih hrišćanskih svetačkih imena kod Srba.

Zna se da su Vlastimirovi unuci dobili imena: Stefan (Mutimirov sin) i Petar (Gojnikov sin).

Prepostavlja se da su oni rođeni između 870. i 874. godine. Prva faza hristanizacije Srba veoma je malo poznata.

Po svoj prilici prvi misionari bili su Metodijevi učenici i sveštenici arhiepiskopije iz Splita, koji su upotrebljavali latinski jezik.

Izgleda da je hrišćanstvo najpre primio gornji sloj srpskog društva, a da je većina stanovništva dugo zadržala svoju staru pagansku religiju.