Na današnji dan: Vaseljenski patrijarh dodelio autokefalnost SPC; rođeni Gete i Sava Tekelija; umrli sveti Avgustin i Jovan Kursula; na referendumu u RS odbačen plan Kontakt grupe za BiH; Martin Luter King održao čuveni govor „Sanjao sam san“

Na današnji dan 1219. godine Vaseljenski patrijarh Manojlo Saranten, koji se zbog krstaške okupacije Carigrada 1204.  nalazio u Nikeiji, uz saglasnost vizantijskog cara Teodora I Laskarisa hirotonisao je Savu Nemanjića, potonjeg Svetog Savu, za prvog srpskog arhiepiskopa. Tim činom nastala je Srpska pravoslavna crkva kao autokefalna (samostalna) crkvena organizacija u okviru Pravoslavne crkve. Središte srpske crkve u prvo vreme bilo je u manastiru Žiča. Car Stefan Dušan uzdigao je 1346. srpsku crkvu na rang patrijaršije.

Srpska pravoslavna crkva tokom vekova je igrala ključnu ulogu u formiranju i očuvanju srpskog nacionalnog identiteta, naročito u periodu kada srpska država nije postojala, a Srbi bili rasuti po Osmanskom carstvu, Habsburškoj monarhiji i Mletačkoj republici.

Poglavar Srpske pravoslavne crkve danas nosi titulu: Arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski.

Danas je ponedeljak, 28. avgust 2017. 

430 - Umro je Aurelije Avgustin, poznatiji kao Sveti Avgustin, episkop u rimskoj severnoj Africi, najznamenitiji predstavnik rane hrišćanske filozofije (patristike). U najvažnijem delu "O državi Božjoj" istoriju čovečanstva objašnjavao je Božjim namerama. Pritom je pravio razliku između idealne, večne "države Božje" i privremenih, prolaznih oblika zemaljske države. To delo je dugo bilo osnov crkvenog tumačenja svetovnih ustanova. Napisao je i neku vrstu autobiografije - "Ispovesti".

475 - Zapadnorimski vojskovođa Flavije Orest svrgao i proterao cara Julija Nepota i postavio na presto svog desetogodišnjeg sina Romula Avgustula.

1619 - Ferdinand II postao je rimsko-nemački car. Njegova vladavina je obeležena borbom protiv protestantizma, što je podstaklo širenje Tridesetogodišnjeg rata.

1645 - Umro je holandski pravnik, pisac i humanista Hugo Grocijus, osnivač nauke o međunarodnom pravu. Pripadao je "školi prirodnog prava" i dokazivao je neophodnost jednakosti ljudi pred zakonom. Takođe je tvrdio da su okeani opšte dobro i da pojedine zemlje nemaju pravo njihovog ekskluzivnog korišćenja. U Holandiji se u vreme oštrih sporova rimokatolika i protestanata zalagao za versku toleranciju, zbog čega je 1618. uhapšen u Utrehtu i 1619. osuđen na doživotnu robiju kao jeretik. Uspeo je 1621. da pobegne u Francusku i od 1635. do smrti bio je ambasador Švedske u Francuskoj. Dela: "De iure belli ac pacis", "Mare liberum", "De iure praedae", "De veritate religionis Christianae", "Via et votum ad pacem ecclesiasticam", drame - "Christus patiens", "Sophomphaneas", "Adamus exul".

1749 - Rođen je nemački pisac Johan Volfgang Gete, jedno od najvećih imena svetske literature. Nekoliko godina posle završenih studija prava u Stazburu preselio se u Vajmar, gde je 28 godina bio upravnik pozorišta. Pored literarnog stvaralaštva - pisao je liriku, drame, romane, intenzivno se bavio filozofijom, prirodnim naukama, slikarstvom i državničkim poslovima u Vajmaru. Srbe je zadužio pisanjem o srpskoj narodnoj poeziji, kojom se oduševljavao, i prevodom više narodnih pesama, uključujući "Hasanaginicu". Bio je pod uticajem Herdera koji je takođe bio sklon Srbima. Ostavio je jednu od najvećih i najzanimljivijih zbirki pisama. Dela: romani "Faust", "Vilhelm Majster", "Verter", "Izbor po srodnosti", drame "Gec od Birlinhema", "Egmont", "Ifigenija na Tauridi", "Torkvato Taso", tragedije "Klaviho", "Vanbračna kći", ep "Herman i Doroteja", putopis "Putovanje po Italiji", autobiografsko delo "Iz mog života", poezija "Marijenbadska elegija", "Rimske elegije", "Zapadno-istočni divan", epigrami "Ksenije", "Teorija boja".

1761 - Rođen Sava Tekelija, prvi Srbin doktor prava, osnivač „Tekelijanuma“, predsednik Matice srpske, dobrotvor, plemić, trgovac, pravnik, filantrop i ktitor

1805 - Na skupštini ustaničkih starešina u Borku je doneta odluka o osnivanju Praviteljstvujuščeg sovjeta serbskog kao centralnog organa vlasti u ustaničkoj Srbiji.

1813 - Od rana u bici na Deligradu umro je srpski junak iz Prvog srpskog ustanka Jovan Kursula, opevan u narodnim pesmama. U nizu bitaka istakao se junaštvom, posebno u boju na Crnom vrhu 1809. kada su Turci pod komandom Alije Gušanca pokušali da prodru u Gružu i Jasenicu i u septembru 1810. na Varvarinskom polju, kada je junaštvom zadivio i Turke i ruske dobrovoljce koji su se borili na strani Srba.

1833 - Parlament je zabranio trgovinu robovima u celoj Britanskoj imperiji.

1849 - Austrijske trupe pod komandom Johana Jozefa Radeckog savladale su otpor Danijela Manina i zauzele Veneciju, koja je u martu 1848. proglasila nezavisnost. Austrijska vlast održala se do 1866. kada je područje Venecije pripojeno Kraljevini Italiji.

1850 - U Vajmaru je prvi put izvedena opera Riharda Vagnera „Loengrin“. Orkestrom je dirigovao Franc List.

1877 - Rođen je engleski proizvođač automobila i pilot Čarls Stjuart Rols, koji je s Frederikom Rojsom 1906. osnovao kompaniju za proizvodnju automobila "Rols-Rojs". Rojsova firma počela je 1904. da pravi automobile, koji su impresionirali Rolsa, i njih dvojica su dve godine kasnije postali suvlasnici kompanije čija su vozila u automobilskoj industriji postala simbol luksuza i kvaliteta. Kompanija "Rols-Rojs" proizvodi i avionske motore. Rols je prvi pilot koji je - u junu 1910. - preleteo Lamanš u oba pravca bez zaustavljanja, a u julu 1910. je kao prvi britanski pilot poginuo u avionskoj nesreći.

1903 - održana osnivačka skupština Kola srpskih sestara - ženskog kulturno-prosvetnog, patriotskog, vanstranačkog i humanitarnog društva. Među osnivačima društva ističu se Nadežda Petrović, Delfa Ivanić, Katarina Milovuk, Draga Ljočić, Anđelija Stančić, Branislav Nušić i Ivan Ivanić

1910 - Na svečanoj sednici Narodne skupštine u Cetinju kneževina Crna Gora proglašena kraljevinom, a knez Nikola I Petrović kraljem.

1916 - Nemačka je u Prvom svetskom ratu objavila rat Rumuniji, a Italija Nemačkoj.

1922 - Radio-stanica WEAF u Njujorku emitovala je, prvi put u svetu, reklamni oglas koji je trajao 10 minuta.

1936 - Završen šahovski turnir u Notingemu pobedom Mihaila Botvinika.

1944 - U francuskom gradu Marselj u Drugom svetskom ratu predali su se preostali nemački vojnici, a istog dana je oslobođen i obližnji Tulon.

1963 - Borac za ljudska prava Martin Luter King održao je pred 200.000 učesnika protestnog „Marša slobode“ na Vašington čuveni govor pod nazivom „Sanjao sam san“.

1973 - U zemljotresu jugozapadno od Siudad Meksika poginulo je više od 500 ljudi.

1975 - Francuska je poslala vojsku i policiju na Korziku da uguše demonstracije na kojima je tražena autonomija. Francuzi su kupili Korziku od Đenove 1768. i od tada je deo francuske države izuzev perioda 1794. — 1796, kada je ostrvo bilo pod britanskom okupacijom. Šezdesetih godina 20. veka ojačao je pokret za autonomijom.

1987 - Umro je američki filmski režiser DŽon Hjuston, jedan od najistaknutijih američkih sineasta 20. veka, važio je za posebno veštog u radu s glumcima. Snimio je mnoštvo filmova, najviše pustolovnog i kriminalističkog žanra. Filmovi: "Malteški soko", "Rt Largo", "Bejasmo stranci", "Blago Sijera Madre", "DŽungla na asfaltu", "Crvena značka za hrabrost", "Afrička kraljica", "Mobi Dik", "Noć iguane", "Odsjaj u zlatnom oku", "Grad izobilja", "Naš čovek iz Australije", "Sudija za vešanje", "Eni", "Ispod vulkana".

1994 - Okončan je dvodnevni referendum u Republici Srpskoj, na kojem je više od 90 odsto građana odbacilo mirovni plan Kontakt grupe za Bosnu i Hercegovinu.

1995 - Minobacačka granata usmrtila je na sarajevskoj pijaci Markale 37 i ranila 85 ljudi, za šta su posle ekspresne "istrage" optuženi Srbi, što je poslužilo kao izgovor za masovne napade NATO avijacije na Republiku Srpsku. UN su pod pritiskom SAD blokirale stvarnu istragu, ali se ubrzo pojavio skriveni izveštaj prema kojem je ta tragedija inscenirana od strane ratnog rukovodstva u Sarajevu, što je docnije potvrdio i visoki funkcioner UN Jasuši Akaši.

1996 - Vlada SAD zabranila je vođi "Nacije islama" Luisu Farakanu da prihvati obećani libijski poklon od milijardu dolara s ciljem ekonomske i političke pomoći Afroamerikancima SAD.

1997 - U krvavom obračunu rivalskih bandi u zloglasnom venecuelanskom zatvoru "Eldorado" poginulo je 29 ljudi.

1999 - U saobraćajnoj nesreći poginuli su makedonski ministar Radomir Stojkovski, njegova supruga, ćerka i vozač, posle čega su norveški vojnici iz vozila međunarodnih snaga, koje je izazvalo nesreću, odbili da se podvrgnu testu alkohola u krvi. Poručnika koji je skrivio smrt četvoro ljudi, sud u Oslu je u martu 2000. osudio na godinu dana zatvora.

2001 - Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije saopštilo je da je iz masovnih grobnica u Srbiji iskopano više od 340 leševa za koje se pretpostavlja da su žrtve rata na Kosovu 1999. godine.

2006 - U sukobu koji je izbio između iračke vojske i šiitske milicije lojalne popularnom verskom vođi Muktadi el Sadru, u gradu Divanija, južno od Bagdada, poginulo je 50 pobunjenika i 23 iračka vojnika, dok je oko 70 ljudi ranjeno.

2007 - Umro je Francisko Umbral, jedan od najvećih španskih savremenih pisaca. Objavio je preko 80 knjiga, među kojima su "Smrtnik i ruža" i "Madridska trilogija". Dobitnik je uglednih španskih priznanja poput Nagrade princa od Asturije za književnost 1996. i nagrade Servantes 2000. Pored književnog stvaralaštva, bavio se i publicistikom u više različitih listova, među kojima su levičarski "El pais" i desničarski "El mundo".

2007 - Umrla je Draga Jonaš, spikerka i novinar. Bila je spiker Radio Beograda još u Kraljevini Jugoslaviji. Godine 1951. ponovo se zaposlila u Radio Beogradu i decenijama je bila neprevaziđeni glas beogradskog radija. Jonaševa je dobitnik "Vukove nagrade" za 2004. za unapređenje srpske kulture, prosvete i nauke. Dobila je i godišnju nagradu iz Fonda "Branislav Mane Šakić" za najboljeg spikera u Srbiji. Bila je veliki znalac srpskog jezika, posebno akcentologije i učitelj svih potonjih spikera i novinara Radio Beograda i Televizije Srbije.

2007 - Najmanje 52 osobe su poginule a povređeno je 247 u sukobu između suparničkih šiitskih milicija na religijskom skupu u iračkom svetom gradu Karbali, posle čega su vlasti prekinule ceremoniju i evakuisale više od milion hodočasnika. Pripadnici armije Mahdi, lojalne radikalnom svešteniku Muktadi al-Sadru, otvorili su vatru na stražare iz brigade Badr, naoružanog ogranka Vrhovnog islamističkog iračkog saveta, koji su obezbeđivali dve glavne džamije u Karbali.

2008 - Glavni tužilac Južne Osetije Tejmuraz Hugajev izjavio je da su, tokom petodnevnih sukoba, započetih 8. avgusta u toj otcepljenoj gruzijskoj autonomnoj oblasti poginula 1.692 civila, da je ranjeno oko 1.500 ljudi, ali da broj žrtava nije konačan.

(Tanjug)