Nedžmedin Spahiu: Toni Bler savetnik i Vučiću i Rami - Englezi su spona između srpske i albanske nacije

Aleksandar Vučić i Edi Rama imaju istog savetnika – Tonija Blera. Zvuči neverovatno, ali je tačno. A i zašto bi bilo neverovatno kada Zapad nastoji da ceo Balkan privuče k sebi učlanjujući sve države u EU? Čak se i Norveška i Švajcarska, koje nisu članice Unije, zalažu za „evropski put balkanskih zemalja”.

Ali da bi balkanske zemlje ušle u EU, moraju se međusobno pomiriti, i u tom pravcu Zapad ulaže mnogo napora. Možda mnogo više napora nego što su velike sile u 19. i 20. veku uložile da ih zavade. Nisu, međutim, balkanske nacije samo međusobno duboko zavađene, to se može reći i za odnose unutar samih nacija.

Rađanje prve moderne nacije na Balkanu, grčke, 1829. godine, plod je političkih ulaganja Rusa, Engleza i Francuza. Zato su se i stranke u tadašnjem parlamentu Grčke zvale: Ruska partija (na čelu sa Teodorom Kolokotronijem), Engleska partija (na čelu sa Aleksandrom Mavrogordatosom) i Francuska partija (sa Janisom Koletisom). Borba za premoć ovih sila i dan-danas se vodi unutar grčke nacije.

Svoj udeo u rađanju rumunske nacije (1859–1878) imaju Rusi, Francuzi i Nemci, dok je stvaranje bugarske nacije (1878–1908) plod političkih uloga Rusa i Nemaca.

Srpska nacija je u tom pogledu specifičnija od ostalih, jer iz središta svog političkog života 1903. godine izbacuje Nemce (Austrougarsku) koji su zajedno s Rusima bili njeni stvoritelji. Upražnjeno mesto Nemaca (Austrougarske) popunili su Englezi i Francuzi.

Stvaranje albanske, hrvatske i bošnjačke nacije može se tumačiti i kao nemačka odmazda srpskoj naciji. U rađanju albanske nacije (1913), sem Nemaca (Austrougarske), bitan udeo imaju Englezi i, manje, Italijani.

Kad bi obojili mape balkanskih zemalja bojama sila koje su ih stvorile onda bismo, gledajući međusobne odnose tih sila, imali jasnu sliku savezništava i neprijateljstava među balkanskim nacijama tokom 19. i 20. veka.

Zbog toga što su Prvi svetski rat dobili Englezi, Francuzi i Rusi – protektori-saveznici srpske nacije – Srbija se proširila od Vardara do Triglava i od Đerdapa do Jadrana.

Albanski protektori-saveznici, Nemci i Englezi, međusobno su ratovali, pa Albanija niti se suzila niti proširila. Dok je zbog saradnje s Nemcima tokom Prvog svetskog rata Albaniji pretio nestanak, Englezi (i Amerikanci) su je održali smatrajući je njihovom političkom investicijom.

Krajem 20. veka sudbina srpske nacije postaje slična sudbini albanske nacije u oba svetska rata, to jest njeni protektori-saveznici su dospeli na suprotne strane. Budući da su pobednici u hladnom ratu zahtevali da se Srbi liše politike ,,i sa Zapadom i sa Rusima”, koju su oni tvrdoglavo zastupali, moralo je doći do bombardovanja Beograda i sužavanja Srbije (Jugoslavije). Tako im je pokazano da je Zapad pobednik u hladnom ratu i da Srbija nije više tampon zona.

Kad je o unutrašnjim podelama reč, one su najizrazitije kod Bugara, i njih je najbolje opisao prof. dr Anton Pančev. Progermanizam i prorusizam u Bugarskoj vode jednovekovnu borbu. Dok su za vreme oba svetska rata prevladavale progermanske snage, kraj Drugog svetskog rata Bugarsku je zatekao pod uticajem proruskih snaga. Sada je Bugarska u NATO-u i EU, ali kriptorusizam je i dalje veoma prisutan kod nižih slojeva stanovništva. Kao što je i kod Grka i Rumuna, koji su takođe u NATO-u i EU. Podela na proruse i progermane je i u samoj mitologiji porekla Bugara. Dok progermani tvrde da su Bugari nesloveni koji su prisvojili slovenski jezik, prorusi tvrde da su Bugari ništa drugo nego Sloveni.

Iako se Albanija u Prvom svetskom ratu formalno deklarisala kao neutralna, skoro svi njeni političari su bili na strani Sila osovine, osim Esad-paše Toptanija koji je sa svojom vojskom stajao uz Srbe sa savezničkim silama. Ali Toptani je ubijen u Parizu 1920. i dan-danas se smatra izdajnikom.

Razdor u albanskoj naciji počeo je pred kraj Drugog svetskog rata, kada su Albanci bili podeljeni u četiri političke skupine: 1. Druga prizrenska liga, nacionalisti mahom iz severne Albanije, sa Kosova i iz zapadne Makedonije (progermani); 2. Rojalisti, odnosno sledbenici kralja Zogua, mahom iz centralne Albanije (proenglezi); 3. Balisti, odnosno republikanski nacionalisti, mahom iz južne Albanije (proenglezi); 4. Komunisti-partizani, mahom iz južne Albanije, proruski (prosovjetski) nastrojeni. U građanskom ratu u Albaniji pobedili su komunisti, jer su bili najviše makijavelistički nastrojeni, kao što se to desilo i u Srbiji (Jugoslaviji). Zapravo, podvig Titovih partizana je bitka na Neretvi čija je suština (prema hrvatsko-američkom istoričaru Joži Tomaševiću) saradnja partizana i Nemaca u postavljanju zamke četnicima. Posle bitke na Neretvi četnički pokret, koji je do tada dobijao pomoć od Engleza i Amerikanaca, skoro da je uništen. A umesto četnika tu istu pomoć počinju primati Titovi partizani.

Kao pobednici u ratu, komunisti su i u Albaniji i u Srbiji (Jugoslaviji) proglasili za saradnike okupatora sve svoje protivnike – i one koji su stvarno to bili i one koji su koketirali s Nemcima manje od njih. Optužili su ih za ratne zločine dok su sami isto to činili višestruko. Razlika između albanskih i srpskih komunista bila je u tome što su albanski nudili manju državnu teritoriju od svih svojih rivala, dok su srpski komunisti nudili veću teritoriju države od nedićevaca i četnika (kralja).

Padom komunizma u Albaniji potomci partizana su se okupili oko Socijalističke partije, a potomci svih ostalih oko Demokratske partije. Slična situacija je u Bugarskoj i Rumuniji, gde se prorusizam više ispoljava kao kriptorusizam, nego što je politički artikulisan, kao recimo u Srbiji preko Šešeljevih radikala ili Koštuničinih demokrata.

Spona između srpske i albanske nacije su Englezi, i nije čudo što je Toni Bler savetnik Vučiću i Edi Rami. Još je zanimljivije to što Edi Rama vodi stranku koja je u početku bila proruska, a Vučić je bivši radikal (bivši prorus).

Suštinsko pomirenje Balkanaca ipak se ne može postići samo političkim potezima na vrhu, već korenitim dokazivanjem istine o istorijskim činjenicama i međusobnim izvinjenjem ne samo između balkanskih nacija već i unutar samih tih nacija.

Profesor političkih nauka Univerziteta AAB u Prištini, ranije predavao na Univerzitetima u Tirani, Tetovu, Prištini i na Univerzitetu Hamburgu

(Politika)