Na današnji dan: Potpisan Briselski sporazum; NATO gađao zgradu Izvršnog veća Vojvodine; Počeo Američki rat za nezavisnost; Streljan Sima Marković; Jevreji u Varšavskom getu podigli ustanak

Na današnji dan 2013. potpisan je Briselski sporazum između Srbije i tzv „Kosova“, čija suština je bila ukidanje svih institucija Srbije na Kosovu i Metohiji, i njihovo integrisanje u tzv „Republiku Kosovo“.Sporazum su potpisali Ivica Dačić i Hašim Tači u Briselu 19. aprila, posle završene desete runde dijaloga Beograda i Prištine, uz posredovanje visoke predstavnice Evropske unije (EU) Ketrin Ešton.

Nakon nekoliko rundi pregovora, koje nisu rezultirale dogovorom, EU je ultimativno predložila svoje rešenje koje je srpska vlast prihvatila. Sporazum ima 15. tačaka, od kojih se ni u jednoj ne spominje Srbija, niti teritorijalni integritet Srbije. Sporazum definiše nadležnosti „Zajednice srpskih opština“, koje će na nju biti „prenete sa centralne vlasti u Prištini“. Suština sporazuma bila je ukidanje svih institucija Republike Srbije, koje su do tada funkcionisale na KiM, odnosno njihovo integrisanje sistem i zakone tzv. „Republike Kosovo“. Rezultat svega je da su gotovo srpske institucije (pre svega lokalna vlast, koja je potom izabrana po "zakonima Kosova", sudstvo i policija) ukinute i integrisane u „Kosovo“, ali ZSO kao jedini garant samouprave Srba nije formirana, zbog odbijanja Prištine da „menja svoje zakone“ i nemoći vlasti u Beogradu da odbrane makar i jedan srpski interes na KiM.

Na današnji dan 1999. godine prilikom NATO bombardovanja Novog Sada pogođena je arhitektonski izuzetno vredna zgrada Izvršnog veća Vojvodine u najužem gradskom jezgru - popularna "Banovina".

Reč je o zgradi negdašnje banske uprave Dunavske banovine Kraljevine Jugoslavije. Zgrada je građena veoma raskošno i posebno je reprezentativna njena unutrašnjost. Civilni ciljevi bili su na meti i u Nišu gde je poginuo dispečer "Elektroindustrije" Milen Milojković, a u naselju "Šljaka" uništeno je 10 porodičnih kuća i oštećena su postrojenja Duvanske industrije i još neki privredni objekti kao i železnička stanica "Crveni krst".

1689 - Umrla je švedska kraljica Kristina Augusta, koja je 1644. okončala rat s Danskom i 1648. Tridesetogodišnji rat, učinivši Švedsku velikom silom, a Baltik "švedskim morem". Kraljica je postala 1632, u osmoj godini života, a krunisana je 12 godina docnije. Na dvoru je okupljala učene ljude i bila je mecena nekolicini naučnika i umetnika, među kojima se nalazio i Rene Dekart. Prinuđena je da abdicira 1654. zbog tajnog prelaska u rimokatolicizam. Ostatak života provela je putujući po Evropi, da bi se na kraju nastanila u Rimu, gde je i umrla.

1775 - Američki rat za nezavisnost počeo je porazom Britanaca kod Leksingtona i Konkorda.

1783 - Kongres SAD je objavio da je pobedonosno okončan Rat za nezavisnost od Velike Britanije.

1824 - Umro je engleski pisac DŽordž Gordon Bajron, jedan od rodonačelnika evropskog romantizma. Njegova poezija oličavala je slobodarski duh suprotstavljen društvenim normama. Bio je zaljubljen u antičku kulturu. Veliku Britaniju napustio je razočaran 1816. i u Italiji je stvorio najveća dela: "Čajld Herold", "Kain", "Manfred", "Don Žuan". Zaputio se 1823. s ciljem da pomogne borbu Grka za oslobođenje od Turaka, ali je ubrzo oboleo od malarije i umro je u aprilu 1824, ne ostvarivši ideal da se bori za slobodu grčkog naroda.

1881 - Umro je engleski državnik Bendžamin Dizraeli, osnivač i vođa konzervativaca, premijer 1868. i od 1874. do 1880. Započeo je osvajački rat protiv Bura 1877, pokorio Avganistan (privremeno) i osvojio Kipar. Bio je protivnik Rusije i Francuske, a podržavao je Austro-Ugarsku i Osmansko carstvo.

1882 - Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin, tvorac teorije evolucije. Tokom ekspedicije brodom "Bigl" od 1831. do 1836. sakupio je naučni materijal na osnovu kojeg je ustrojio svoju teoriju razvitka živih bića. Putovanje Biglom opisao je u knjizi "Put prirodnjaka oko sveta". Na obalama Južne Amerike i ostrvima Tihog okeana proučavao je geološke formacije, biljke i životinje i zaključio je da su se organizmi postepeno menjali. U epohalnom delu "Postanak vrsta putem prirodnog odabiranja" razradio je tezu o evoluciji. "Postanak vrsta" potpuno je izmenio dotadašnja shvatanja u biologiji, ali je izazvao i žestoka protivljenja. Ostala dela: "Promenljivost životinja i biljaka pod domaćim uslovima", "Poreklo čoveka".

1906 - Umro je francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri, koji je sa suprugom Marijom Kiri-Sklodovskom i Antoanom Anrijem Bekerelom podelio 1903. Nobelovu nagradu za fiziku. S bratom Žakom otkrio je 1880. piezoeletricitet. Proučavao je magnetske pojave, a 1898. sa suprugom je pronašao radioaktivne elemente polonijum i radijum. Dokazao je 1903. da soli radijuma spontano oslobađaju toplotu. Radovi Pjera i Marije Kiri postavili su temelje moderne nauke o radioaktivnosti i pokazali da radioaktivnost uglavnom ne zavisi od spoljašnjih uslova.

1911 - U Portugaliji je odvojena crkva od države.

1921 - Stupio je na snagu zakon o podeli Irske na Republiku Irsku i Severnu Irsku (veći deo istorijskog Alstera), koja je ostala deo Ujedinjenog Kraljevstva. Nezavisnost je rezultat mnogobrojnih ustanaka Iraca, pa je britanska vlada, nemoćna da oružjem suzbije bunt, podelila ostrvo i većem delu priznala nezavisnost.

1932 - Vlada Kraljevine Jugoslavije donela je Zakon o zaštiti zemljoradnika kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka-dužnika dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima.

1939 - Streljan je Sima Marković, srpski političar, matematičar i filozof, profesor Beogradskog univerziteta i vođa tzv. desne frakcije u Komunističkoj partiji Jugoslavije. Doktorirao je matematiku 1913. kod Mihaila Petrovića (Mika Alas). Od 1926. do 1928. bio je generalni sekretar KPJ, iz koje je isključen 1929, a ponovo primljen 1935. Stradao je u Sovjetskom Savezu, u Moskvi, kao žrtva staljinističkih čistki. Dela: "Nacionalno pitanje u svetlosti marksizma", "Iz nauke i filozofije", "Teorija relativnosti", "Tragizam malih naroda".

1943 - Preživeli Jevreji Varšavskog geta, iz kojeg su do tada nemački nacisti likvidirali pola miliona ljudi, digli su ustanak i do 16. maja 1943. odolevali su neuporedivo jačim nacističkim snagama. Izginulo je više od 13.000 ustanika, a 58.000 je poslato u koncentracione logore i likvidirano. Iz geta - koji su posle propasti ustanka Nemci sravnili sa zemljom - preživelo je samo 82 ljudi.

1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu zauzele nemački grad Lajpcig.

1953 - Istraživački centar za realizaciju nuklearnog programa tadašnje FNRJ u Vinči postao je "Institut za nuklearne nauke". Taj dan prihvaćen je kao dan Instituta.

1960 - Prvi predsednik Južne Koreje Singman Ri povukao se sa vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje protiv izbornih prevara.

1971 - Sovjetski Savez je lansirao kosmičku stanicu "Saljut" u orbitu oko Zemlje.

1975 - Maoistički pokret "Crvenih Kmera" ovladao je celom Kambodžom.

1975 - S kosmodroma Bajkonur (u današnjem Kazahstanu) sovjetskom raketom lansiran je prvi indijski veštački satelit.

1984 - Lansiran je prvi kineski telekomunikacioni satelit, što su pre Kine uspeli samo Sovjetski Savez i SAD.

1989 - U eksploziji tokom pomorskih manevara u Atlantiku na američkom vojnom brodu "Ajova" poginulo je 47 ljudi.

1993 - Više od 80 pripadnika jedne američke verske sekte, uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša, ubili su federalni agenti nakon što su - posle 51 dana opsade - upali u središte sekte u teksaškom gradu Vako.

1994 - U Francuskoj je na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac u Drugom svetskom ratu Pol Tuvije.

1995 - U eksploziji podmetnutoj u jednu federalnu zgradu u američkom gradu Oklahoma Siti poginulo je najmanje 168 ljudi.

2000 - U najtežoj nesreći u istoriji filipinskog vazduhoplovstva poginuo je 131 putnik i član posade kad se avion kompanije "Er Filipins" srušio u blizini grada Davao na jugu Filipina.

2005 - Nemački kardinal Jozef Racinger izabran je za 265. poglavara rimokatoličke crkve i uzeo je ime Benedikt XVI.

2007 - Umro je francuski glumac Žan-Pjer Kasel. Rođen je u francuskoj prestonici oktobra 1932. godine kao sin doktora i operske pevačice. Njegov filmski uspon započeo je zahvaljujući DŽinu Keliju, koji ga je angažovao u filmu "Srećan put". Šezdesetih je glumio u komedijama francuskog reditelja Filipa de Broke i proslavio se ulogama ljubavnika Brižit Bardo i Katrin Denev. Zapamćen je po ulozi kralja Luja XIII u filmovima "Tri musketara" i "Četiri musketara". Radio je sa Bunjuelom ("Diskretni šarm buržoazije"), Šabrolom ("Pakao", "Ceremonija") Altmanom ("Pret-a-porte").

(Agencije-NSPM)