Milan Škulić: Folksdojčeri su bili veleizdajnici, oprezno rešavati pitanje njihove rehabilitacije

Kada bi Nemačka postavila pitanje imovine podunavskih Nemaca, onda bi Srbija mogla da traži naknadu štete za agresiju Nemačke na Jugoslaviju.

Nedavna rehabilitacija đenerala Draže Mihailovića izazvala je puno polemike u Srbiji. Ponovo su se rasplamsale strasti između potomaka četnika i partizana. Srbiji i Srbima je potrebno nacionalno pomirenje. Neka se rešavanje komplikovanih pitanja, kako oslobodilačkog, tako nažalost i bratoubilačkog rata, što pre prepusti istoriji.

Građani Srbije nisu svesni da uveliko teku neki drugi procesi rehabilitacije, koji dalekosežno mogu da nanesu veliku štetu i budu temelj novih velikih nepravdi. Radi se o rehabilitaciji folksdojčera – nekadašnjih državljana Kraljevine Jugoslavije, koji su posle poraza nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu delom sami pobegli ili su od strane novih vlasti proterani. U odnosu na većinu tih ljudi postoje određene odluke, najčešće nesudskih organa, kojima su oni kao pripadnici „nemačke nacionalnosti“ praktično kolektivno sankcionisani. Sada, koristeći veoma traljave formulacije Zakona o rehabilitaciji, potomci nekih od tih „domaćih Švaba“ traže da se njihovi preci rehabilituju. Iako se to po pravilu ne spominje otvoreno, osnovni motiv takvih zahteva imovinske je prirode. Naime, nakon što se dobije rehabilitacija, sledeći logičan korak jeste zahtev za povraćaj oduzete imovine. Iako su folksdojčeri u Nemačkoj već dobili određenu „odštetu“, tj. finansijsku pomoć, podnosioci zahteva u postupcima rehabilitacije to uglavnom ne priznaju.

Srpski sudovi morali bi biti veoma oprezni kada rešavaju o rehabilitaciji folksdojčera. Treba imati u vidu nekoliko činjenica koje govore u prilog da takve zahteve po pravilu treba odbijati. Sa stanovišta kako nacionalnog, tako i međunarodnog prava, ti ljudi su uglavnom bili veleizdajnici. Oni su se sami odrekli državljanstva Kraljevine Jugoslavije i optirali za Treći rajh, te tako svoju sudbinu vezali za sudbinu nacističke države. Većina domaćih Nemaca muškog pola bili su vojni obveznici, koji se baš zahvaljujući propisima same nacističke Nemačke ni nisu borili kao vojnici regularne nemačke vojske, već su pretežno bili u sastavu SS-a. Za razliku od Vermahta, koji na suđenju u Nirnbergu (u tom pogledu je mišljenje izdvojio sovjetski sudija Nikičenko) nije obeležen kao kriminalno udruženje, SS je i formalno proglašen zločinačkom organizacijom.

Sama Nemačka je svesna ovih činjenica, što se često može uočiti u uglednoj nemačkoj štampi. Nemački časopis „Špigl” (br. 3/2010), u specijalnom izdanju posvećenom Drugom svetskom ratu, objašnjava da je okupacija Jugoslavije bila izuzetno brutalna, a posebno se kao primer navodi streljanje hiljada civila u Kragujevcu i Kraljevu.  Nemački novinar konstatuje da je tokom okupacije Jugoslavije ubijeno oko 80.000 nevinih talaca, a učešće u tim akcijama je uzela i SS divizija „Princ Eugen”, koju su pretežno sačinjavali podunavski Nemci, odnosno folksdojčeri. Ovde se spominje i egzekucija streljanjem i vešanjem nekoliko desetina građana Pančeva tokom prvih dana okupacije. Glavni dželat svojih sugrađana bio je jedan domaći Švaba, a čitave folksdojčerske porodice su u svečanoj odeći i „uparađene” fijakerima došle da posmatraju pogubljenje svojih srpskih komšija. Taj i drugi slični zločini su, naravno, izazvali strašan gnev, a ceh su onda, kada se „ratna sreća promenila”, nažalost platili i neki nevini domaći Nemci.

Kada bi Nemačka u bilateralnom kontaktu Srbiji postavila pitanje imovine podunavskih Nemaca (a tada nema logike da se to pitanje ne nametne i Hrvatskoj, Sloveniji i BiH), onda bi Srbija mogla da pokrene pitanje naknade štete pričinjene agresijom Nemačke na Jugoslaviju i tokom neverovatno surove okupacije, koja se između ostalog odlikovala i užasnom proporcijom slepe, krvave odmazde. Za jednog ubijenog nemačkog vojnika bilo bi streljano 100 Srba, dok bi 50 Srba glavama plaćalo ranjavanje Nemca.

Kada je Češka postajala član EU ona je postavila uslov da joj se ne postavlja pitanje sudbine nemačke manjine, kao ni njihove imovine. Opreznost mora da pokaže i Srbija. Sadašnja Nemačka je pravna država i ugledni član EU. Srbiji puno znače dobri odnosi sa Nemačkom, ali to ne znači da se mora prihvatiti stav da su svi folksdojčeri bili nevine žrtve.

Pisac ovog teksta je donekle i „nemački đak“. Godine sam proveo na usavršavanju u Nemačkoj, na čemu sam veoma zahvalan svojim nemačkim prijateljima, ali me to naravno ne sprečava da baš kao poštovalac nemačke pravne kulture i ideje pravne države izrazim svoj stav o rehabilitaciji folksdojčera.

Autor je profesor Pravnog fakulteta u Beogradu i predsednik Udruženja pravnika Srbije

(Politika)